سلکوکسیب (Celecoxib) دارویی است که عمدتاً برای تسکین درد و کاهش التهاب مورد استفاده قرار می‌گیرد. این دارو در درمان شرایطی همچون دردهای حاد، آرتریت، اسپوندیلیت آنکیلوزان، دردهای قاعدگی و میگرن کاربرد دارد. علاوه بر این، ممکن است پزشک معالج شما سلکوکسیب را برای سایر موارد درمانی نیز تجویز کند.
| نام دارو | سلکوکسیب (Celecoxib) |
| موارد استفاده | تسکین درد و کاهش التهاب، آرتریت، اسپوندیلیت آنکیلوزان، دردهای قاعدگی، میگرن |
| مکانیسم اثر | مهار آنزیم‌های ایجادکننده درد و التهاب، کاهش تولید پروستاگلاندین‌ها |
| اشکال دارویی | کپسول (۵۰، ۱۰۰، ۲۰۰، ۴۰۰ میلی‌گرم)، محلول خوراکی (۲۵ میلی‌گرم بر میلی‌لیتر) |
| شرایط نگهداری | دمای اتاق (۲۰-۲۵ درجه سانتیگراد)، دور از یخچال یا فریزر |
| عوارض جانبی شایع | ناراحتی معده، یبوست، نفخ، تهوع، سرگیجه، گرفتگی بینی، تغییر حس چشایی |
| عوارض جانبی جدی | حمله قلبی، واکنش‌های آلرژیک شدید، مشکلات تنفسی و پوستی، خونریزی، کم‌خونی، افزایش فشار خون، آسیب به کبد و کلیه |
| هشدارها و احتیاط‌ها | حساسیت به ترکیبات، عدم مصرف قبل یا بعد از جراحی قلبی، حتماً تحت نظر پزشک مصرف شود |
| تداخلات دارویی | مصرف همزمان با سایر داروها و مکمل‌ها |
| بارداری و شیردهی | ممنوع پس از هفته ۲۰ بارداری |
| موارد مصرف و دوزهای شایع | سلکوکسیب ۲۰۰ و ۱۰۰: تسکین درد و التهاب، مصرف همراه با غذا توصیه میشود |
بیشتر بخوانید :
قرص اسپیرونولاکتون : راهنمای کامل مصرف و عوارض
مکانیسم اثر سلکوکسیب
سلکوکسیب با مهار آنزیم‌های خاصی در بدن که مسئول ایجاد درد، التهاب و تب هستند، عمل می‌کند. این دارو با کاهش تولید پروستاگلاندین‌ها، که مواد شیمیایی التهابی در بدن هستند، به بهبود علائم کمک می‌کند.
اشکال دارویی سلکوکسیب
این دارو در قالب‌های مختلفی مانند کپسول‌های خوراکی با دوزهای ۵۰، ۱۰۰، ۲۰۰ و ۴۰۰ میلی‌گرم و همچنین محلول خوراکی با غلظت ۲۵ میلی‌گرم بر میلی‌لیتر عرضه میشود. برخی از برندهای معروف سلکوکسیب شامل سلبرکس Celebrex و Elyxyb هستند.
نحوه نگهداری سلکوکسیب
سلکوکسیب باید در دمای اتاق (بین ۲۰ تا ۲۵ درجه سانتیگراد) نگهداری شود. در شرایط خاص، مانند حمل و نقل، می‌توان آن را در دمای ۱۵ تا ۳۰ درجه سانتیگراد نیز قرار داد. این دارو باید در جای خشک و خنک نگهداری شود و از قرار دادن آن در یخچال یا فریزر خودداری گردد. محلول خوراکی استفاده‌نشده باید بلافاصله پس از باز کردن دور ریخته شود.
عوارض جانبی شایع سلکوکسیب
برخی از عوارض جانبی رایج این دارو عبارتند از:
- ناراحتی یا درد معده
- یبوست یا اسهال
- نفخ یا سوزش سر دل
- حالت تهوع و استفراغ
- سرگیجه
- گرفتگی یا آبریزش بینی و گلو درد
- تغییر در حس چشایی
- بروز کهیر
در صورت مشاهده هر یک از این عوارض، بهتر است با پزشک خود مشورت کنید. همچنین، ممکن است عوارض دیگری نیز وجود داشته باشد که در اینجا ذکر نشده است.
عوارض جانبی جدی سلکوکسیب
اگرچه کمتر شایع است، سلکوکسیب ممکن است باعث بروز عوارض جانبی جدی شود که نیاز به اقدام فوری دارند. برخی از این عوارض عبارتند از:
حمله قلبی و سکته مغزی
سلکوکسیب ممکن است خطر حمله قلبی یا سکته مغزی را افزایش دهد، به‌ویژه در افرادی که سابقه بیماری قلبی دارند یا از دوزهای بالا و طولانی‌مدت این دارو استفاده می‌کنند. در صورت بروز علائمی مانند درد یا فشار در قفسه سینه، ضربان قلب نامنظم، تنگی نفس، درد در ناحیه پشت، فک، گلو یا بازو، تعریق، حالت تهوع، سرگیجه، ضعف ناگهانی در یک طرف بدن، سردرد شدید یا مشکل در تکلم، بلافاصله به اورژانس مراجعه کنید.
واکنش‌های آلرژیک شدید
سلکوکسیب ممکن است باعث بروز واکنش‌های آلرژیک شدید مانند سندرم DRESS (واکنش دارویی با ائوزینوفیلی و علائم سیستمیک) شود. این واکنش می‌تواند اندام‌های مختلف بدن از جمله کبد، کلیه‌ها و قلب را تحت تأثیر قرار دهد. در صورت مشاهده علائمی مانند بثورات پوستی، تب، تورم غدد لنفاوی، زردی پوست یا چشم‌ها، یا درد عضلانی غیرمعمول، مصرف دارو را قطع کرده و فوراً به پزشک مراجعه کنید.
مشکلات تنفسی و علائم مرتبط
- بروز مشکلات تنفسی مانند خس‌خس سینه یا تنگی نفس
- افزایش ضربان قلب
- تب یا احساس ناخوشی عمومی
- تورم غدد لنفاوی
- تورم در ناحیه صورت، لب‌ها، دهان، زبان یا گلو
- مشکل در بلع یا احساس گرفتگی گلو
واکنش‌های پوستی و آلرژیک
- خارش، بثورات پوستی یا برجستگی‌های قرمز روی پوست (کهیر)
- حالت تهوع یا استفراغ
- سرگیجه، احساس سبکی سر یا غش کردن
- درد یا گرفتگی معده
- درد مفاصل
- ادرار تیره‌رنگ
- زردی پوست یا سفیدی چشم (یرقان)
واکنش‌های پوستی شدید
سلکوکسیب ممکن است باعث بروز واکنش‌های پوستی جدی مانند درماتیت لایه‌بردار، سندرم استیونز-جانسون (SJS) یا نکرولیز اپیدرمی سمی (TEN) شود. این شرایط در صورت عدم درمان می‌توانند خطرناک باشند. در صورت مشاهده هر یک از علائم زیر، مصرف دارو را قطع کرده و فوراً به پزشک مراجعه کنید:
- پوست قرمز یا بنفش که دردناک و شبیه سوختگی است
- بثورات قرمز یا تاول در پوست، دهان، بینی یا اندام تناسلی
- قرمزی، درد و اشک‌ریزش در چشم‌ها
- تب یا احساس ناخوشی عمومی
- ضخیم‌شدن نواحی پوستی
- زخم‌های پوسته‌پوسته شده
خونریزی و مشکلات مرتبط
سلکوکسیب ممکن است خطر خونریزی را افزایش دهد، به‌ویژه در افرادی که اختلالات خونریزی دارند یا داروهای ضد انعقاد مصرف می‌کنند. در صورت مشاهده علائم زیر، فوراً به پزشک اطلاع دهید:
- کبودی یا خونریزی غیرمعمول
- استفراغ خونی یا مدفوع سیاه و قیری
- درد معده مداوم یا ناراحتی گوارشی
- احساس ضعف یا خستگی شدید
کم خونی
این دارو ممکن است باعث کاهش سطح گلبول‌های قرمز خون (کم‌خونی) شود. علائم کم‌خونی شامل موارد زیر است:
- ضعف یا خستگی غیرمعمول
- سردی دست‌ها و پاها
- ضربان قلب سریع یا نامنظم
- پوست رنگ‌پریده یا مایل به زرد
- سرگیجه یا احساس غش
افزایش فشار خون
سلکوکسیب ممکن است فشار خون را افزایش دهد یا شرایط فشار خون بالا را تشدید کند. در صورت مشاهده علائم زیر، فوراً با پزشک تماس بگیرید:
- سردرد ناگهانی و شدید
- درد قفسه سینه
- سرگیجه یا گیجی
- مشکل در تنفس
- حالت تهوع یا استفراغ
- تاری دید یا تغییرات بینایی
- اضطراب یا وزوز گوش
- خونریزی بینی یا احساس ضربان قلب نامنظم
آسیب کبدی
مصرف این دارو ممکن است باعث آسیب کبدی شود. در صورت بروز علائم زیر، فوراً به پزشک مراجعه کنید:
- حالت تهوع یا استفراغ
- درد شکم
- تب
- ضعف یا خستگی غیرعادی
- خارش
- کاهش اشتها
- ادرار تیره یا مدفوع روشن
- زردی پوست یا چشم‌ها
نارسایی قلبی
سلکوکسیب ممکن است خطر نارسایی قلبی را افزایش دهد. علائم نارسایی قلبی شامل موارد زیر است:
- تنگی نفس، به‌ویژه هنگام دراز کشیدن
- تورم در پاها، مچ پا یا ساق پا
- افزایش وزن ناگهانی
- خستگی غیرمعمول
آسیب کلیوی
این دارو ممکن است باعث آسیب کلیوی شود. در صورت مشاهده علائم زیر، مصرف دارو را قطع کرده و فوراً با پزشک تماس بگیرید:
- کاهش حجم ادرار
- تورم در پاها یا مچ پا
- ضعف یا خستگی شدید
- مشکل در تنفس یا درد قفسه سینه
- گیجی یا حالت تهوع
- تشنج
افزایش سطح پتاسیم (هیپرکالمی)
سلکوکسیب ممکن است سطح پتاسیم خون را افزایش دهد. در صورت بروز علائم زیر، فوراً به پزشک مراجعه کنید:
- درد قفسه سینه یا ضربان قلب نامنظم
- تنگی نفس
- حالت تهوع یا استفراغ
- ضعف عضلانی یا ناتوانی در حرکت
هشدارها و اقدامات احتیاطی
چه افرادی مجاز به استفاده از سلکوکسیب نیستند؟
افرادی که به هر یک از ترکیبات موجود در سلکوکسیب حساسیت دارند، باید از مصرف این دارو خودداری کنند. این شامل موارد زیر است:
- سلبرکس
- Elyxyb
- سلکوکسیب
- آسپرین یا سایر داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی (NSAID)
- سولفونامیدها
- هر یک از ترکیبات موجود در فرمولاسیون خاص دارو
برای اطلاع از ترکیبات دقیق محصولات حاوی سلکوکسیب، می‌توانید با داروساز خود مشورت کنید.
جراحی قلب: از مصرف سلکوکسیب بلافاصله قبل یا بعد از جراحی بای‌پس عروق کرونر خودداری کنید. استفاده از این دارو در این بازه زمانی ممکن است خطر بروز حمله قلبی یا سکته را افزایش دهد.
نکات ضروری پیش از مصرف سلکوکسیب
سلکوکسیب تنها باید تحت نظر پزشک و با تجویز او مصرف شود. از مصرف خودسرانه این دارو پرهیز کنید و دقیقاً طبق دستورالعمل پزشک عمل نمایید.
- هرگز سلکوکسیب را با دیگران به اشتراک نگذارید، حتی اگر علائم مشابهی داشته باشند. این کار ممکن است به آن‌ها آسیب برساند.
- دارو را در مکانی امن و دور از دسترس کودکان نگهداری کنید.
- برای اندازه‌گیری دوز مایع خوراکی سلکوکسیب، حتماً از ابزار اندازه‌گیری دقیق استفاده کنید. قاشق‌های معمولی خانگی دقت لازم را ندارند و ممکن است منجر به مصرف نادرست دارو شوند. در این زمینه می‌توانید از داروساز خود راهنمایی بخواهید.
توجه: افراد بالای ۶۵ سال در معرض خطر بیشتری برای بروز برخی عوارض جانبی ناشی از مصرف سلکوکسیب هستند. اگر در این گروه سنی قرار دارید، حتماً با پزشک خود در مورد مزایا و خطرات احتمالی دارو مشورت کنید.
اطلاعات ضروری پیش از مصرف سلکوکسیب
پیش از شروع مصرف سلکوکسیب، پزشک خود را از تمامی شرایط سلامتی، داروهای مصرفی (اعم از تجویزی یا بدون نسخه)، ویتامین‌ها، مواد معدنی، مکمل‌های گیاهی و سایر فرآورده‌هایی که استفاده می‌کنید، مطلع سازید. این اطلاعات به پزشک کمک می‌کند تا مناسب‌بودن این دارو برای شما را ارزیابی کند.
به‌ویژه، در مورد موارد زیر با پزشک خود صحبت کنید:
شرایط سلامتی فعلی و سابقه پزشکی:
در صورت داشتن هر یک از شرایط زیر، پزشک خود را مطلع سازید:
- مشکلات قلبی مانند نارسایی قلبی یا سابقه حمله قلبی
- اختلالات خونریزی
- مشکلات کلیوی یا کبدی
- احتباس مایعات (ادم)
- زخم معده، خونریزی یا سایر مشکلات گوارشی مانند سوزش سر دل
- فشار خون بالا
- آسم
- سابقه سکته
تداخلات دارویی و مکمل‌ها:
سلکوکسیب ممکن است با سایر داروها و مکمل‌ها تداخل داشته باشد. بنابراین، پیش از مصرف این دارو، پزشک خود را از تمامی داروها و مکمل‌های مصرفی خود آگاه کنید. برای اطلاعات بیشتر در مورد تداخلات دارویی، به بخش مربوطه مراجعه نمایید.
بارداری:
از مصرف سلکوکسیب پس از هفته ۲۰ بارداری بدون مشورت با پزشک خودداری کنید. مصرف این دارو در این دوره ممکن است به جنین آسیب برساند یا باعث بروز عوارضی در حین زایمان شود. اگر باردار هستید یا قصد بارداری دارید، حتماً پزشک خود را مطلع سازید. پزشک در مورد مصرف یا عدم مصرف سلکوکسیب در این دوران شما را راهنمایی خواهد کرد.
شیردهی:
سلکوکسیب ممکن است وارد شیر مادر شود. اگر در دوران شیردهی هستید یا قصد شیردهی دارید، این موضوع را به پزشک خود اطلاع دهید. پزشک در مورد مصرف یا عدم مصرف این دارو در دوران شیردهی به شما توصیه‌های لازم را ارائه خواهد داد.
مصرف بیش از حد یا فراموش کردن دوز دارو
در صورت مصرف بیش از حد:
اگر به‌طور تصادفی دوز بیشتری از سلکوکسیب مصرف کردید، بلافاصله با پزشک یا مرکز فوریت‌های پزشکی تماس بگیرید.
در صورت فراموش کردن دوز:
اگر نوبت مصرف دارو را فراموش کردید، به محض یادآوری آن را مصرف کنید. اگر زمان نوبت بعدی نزدیک است، از مصرف دوز فراموش‌شده صرف‌نظر کرده و فقط نوبت بعدی را طبق برنامه مصرف کنید. هرگز دوز مضاعف یا اضافی مصرف نکنید.
سوالات متداول
۱. عوارض قرص سلکسیب ۲۰۰ چیست؟
عوارض قرص سلکسیب ۲۰۰ ممکن است شامل مشکلات گوارشی مانند درد معده، تهوع، اسهال یا یبوست باشد. در برخی موارد، عوارض جدی‌تری مانند افزایش فشار خون، مشکلات کلیوی یا واکنش‌های آلرژیک نیز گزارش شده است. در صورت بروز عوارض شدید، باید با پزشک مشورت کنید.
۲. طریقه مصرف قرص سلکوکسیب ۲۰۰ چگونه است؟
قرص سلکوکسیب ۲۰۰ معمولاً یک بار در روز و همراه با غذا مصرف میشود. دوز دقیق و مدت زمان مصرف باید توسط پزشک تعیین شود. از مصرف خودسرانه یا تغییر دوز بدون مشورت با پزشک خودداری کنید.
۳. عوارض قرص سلکوکسیب ۱۰۰ چیست؟
عوارض قرص سلکوکسیب ۱۰۰ مشابه دوز ۲۰۰ است و ممکن است شامل مشکلات گوارشی، سردرد، سرگیجه یا خستگی باشد. در موارد نادر، عوارض جدی‌تری مانند مشکلات قلبی یا کبدی نیز ممکن است رخ دهد.
۴. قرص سلکوکسیب ۲۰۰ برای چیست؟
قرص سلکوکسیب ۲۰۰ برای کاهش درد و التهاب ناشی از بیماریهایی مانند آرتروز، روماتیسم مفصلی و دردهای عضلانی-اسکلتی استفاده میشود. این دارو از خانواده داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی (NSAIDs) است.
۵. قرص سلکوکسیب ۱۰۰ برای چیست؟
قرص سلکوکسیب ۱۰۰ نیز برای تسکین درد و التهاب ناشی از آرتروز، روماتیسم مفصلی و سایر شرایط التهابی استفاده میشود. این دوز معمولاً برای افرادی که به دوز کم‌تری از دارو نیاز دارند، تجویز میشود.
۶. طریقه مصرف قرص سلکوکسیب ۱۰۰ چگونه است؟
قرص سلکوکسیب ۱۰۰ معمولاً یک یا دو بار در روز و همراه با غذا مصرف میشود. دوز و مدت زمان مصرف باید توسط پزشک تعیین شود. از مصرف بیش از حد یا تغییر دوز بدون دستور پزشک خودداری کنید.
۷. آیا قرص سلکوکسیب خواب آور است؟
خیر، قرص سلکوکسیب معمولاً خواب آور نیست. با این حال، برخی افراد ممکن است به دلیل عوارض جانبی مانند خستگی یا سرگیجه، احساس خوابآلودگی کنند. در صورت بروز این علائم، از فعالیتهایی که نیاز به تمرکز دارند، خودداری کنید.
منبع : webmd
