آبله مرغان که به نام علمی واریسلا زوستر نیز شناخته میشود، نوعی عفونت ویروسی است که باعث ایجاد جوشهای قرمز روی پوست میشود. این جوش‌ها به تدریج به تاول تبدیل می‌شوند و در نهایت پوستهپوسته می‌گردند. این بیماری بسیار واگیردار است و از طریق تماس مستقیم با مایعات بدن یا تماس فیزیکی منتقل میشود. خوشبختانه، امروزه می‌توان با دریافت واکسن آبله مرغان از ابتلا به این بیماری پیشگیری کرد.
| موضوع | آبله مرغان (واریسلا زوستر) |
|---|---|
| عامل بیماری | ویروس واریسلا زوستر |
| علائم اصلی | تب خفیف، خستگی، بثورات پوستی خارش‌دار، تاولها |
| راه‌های انتقال | تماس مستقیم با فرد آلوده، تنفس ذرات موجود در هوا، تماس با مایعات بدن |
| مراحل بیماری | راش قرمز، بثورات تاول‌مانند، پوستهپوسته شدن |
| واکسن | دارد، کاهش شیوع حدود ۹۰% |
| گروه‌های پرخطر | افراد واکسینه نشده، افراد با سیستم ایمنی ضعیف، نوزادان تازه متولد شده |
| پیشگیری | واکسیناسیون دو دوز |
| عوارض احتمالی | عفونت باکتریایی پوست، آنسفالیت، ذات‌الریه |
| مدت زمان مسری بودن | تا زمانی که تمام تاولها خشک و پوستهپوسته شوند |
| درمان | استراحت، مصرف مایعات، استفاده از داروهای ضد خارش و ضد ویروسی در صورت نیاز |
بیشتر بخوانید:
زونا (هرپس زوستر) چیست؟ + علائم ، درمان ، پیشگیری و واکسن
همه چیز درباره عفونت نوروویروس : علائم، درمان و پیشگیری
✅ آبله مرغان چیست؟
آبله مرغان نوعی عفونت ویروسی است که منجر به ایجاد بثورات پوستی خارش‌دار و شبیه به تاول میشود. عامل اصلی این بیماری، ویروس واریسلا زوستر است. این بیماری بسیار واگیردار است، اما به دلیل وجود واکسن، امروزه بسیار کمتر رایج شده است.
کودکان بیشتر در معرض خطر ابتلا به آبله مرغان هستند، اما این بیماری میتواند در هر سنی اتفاق بیفتد. قبل از معرفی واکسن آبله مرغان در سال ۱۹۹۵، تقریباً تمام کودکان در دوران کودکی به این بیماری مبتلا می‌شدند. اما از دهه ۱۹۹۰ به بعد، میزان شیوع آبله مرغان حدود ۹۰ درصد کاهش یافته است. امروزه، اکثر کودکان در برنامه‌های ایمن‌سازی معمول خود از واکسن آبله مرغان بهره‌مند می‌شوند.
✅ سه مرحله آبله مرغان
علائم ظاهری آبله مرغان معمولاً در سه مرحله مشخص قابل تشخیص است:
مرحله اول: راش قرمز و ناهموار
ابتدا، پوست دچار لکه‌های قرمز و ناهموار میشود. این مرحله ممکن است چند روز طول بکشد.
مرحله دوم: بثورات تاول‌مانند
در این مرحله، بثورات پر از مایع ظاهر می‌شوند. این تاولها پس از حدود یک تا دو روز باز می‌شوند.
مرحله سوم: پوستهپوسته شدن
تاولها در این مرحله شروع به پوستهپوسته شدن میکنند. این فرآیند نیز ممکن است چند روز به طول بینجامد.
به دلیل اختلاف در مراحل بثورات، ممکن است همزمان انواع مختلفی از برآمدگی‌ها روی پوست دیده شود. برخی از بثورات در حال شکل‌گیری هستند، در حالی که برخی دیگر در حال شکستن و خشک شدن می‌باشند. کل فرآیند بثورات ممکن است تا ۱۰ روز طول بکشد.
✅ معمولاً از کجا شروع میشود؟
معمولاً ابتدا بثورات در ناحیه صورت و تنه (سینه و پشت) ظاهر می‌شوند. سپس به سایر قسمت‌های بدن از جمله دست‌ها و پاها گسترش می‌یابند.
✅ از چه سنی به آن مبتلا می‌شوید؟
با توجه به وجود واکسن، امروزه اکثر کودکان در کشورهای توسعه‌یافته به آبله مرغان مبتلا نمی‌شوند. اما در افرادی که واکسینه نشده‌اند، این بیماری بیشتر در سنین ۳ تا ۶ سالگی دیده میشود.
✅ چرا اکنون نادر است؟
آبله مرغان به دلیل معرفی واکسن‌های مؤثر، به مراتب کمتر رایج شده است. این واکسن‌ها تعداد موارد ابتلا به این بیماری را به طور قابل توجهی کاهش داده‌اند.
✅ علائم و علل
علائم آبله مرغان
علائم آبله مرghan به راحتی قابل تشخیص هستند و معمولاً به ترتیب زیر ظاهر می‌شوند:
- تب خفیف
- احساس خستگی و ضعف عمومی
- سردرد
- دردهای معده که باعث از دست دادن اشتها می‌شوند
- بثورات پوستی خارش‌دار و شبیه به تاول‌های کوچک
- برجستگی‌های پر از مایع شیری‌رنگ
- پوسته‌های حاصل از شکستن تاولها
- لکه‌های پوستی که به تدریج محو می‌شوند
نقش واکسن در پیشگیری
کودکانی که واکسینه شده‌اند، معمولاً در برابر آبله مرغان محافظت می‌شوند. با این حال، واکسن ۱۰۰ درصد مؤثر نیست و برخی از کودکان ممکن است علیرغم واکسیناسیون، دچار عفونت خفیفی شوند. خبر خوب این است که این عفونت‌های “خفیف” معمولاً بدون عوارض جدی هستند.
✅ علت آبله مرغان چیست؟
آبله مرغان ناشی از ویروس واریسلا زوستر است. این ویروس بسیار واگیردار بوده و از طریق مایعات بدن (مانند سرفه، عطسه) یا تماس مستقیم با پوست فرد مبتلا منتقل میشود. برقراری تماس با بثورات پوستی آلوده نیز میتواند منجر به انتقال ویروس شود.
✅ چگونه انتشار می‌یابد؟
کودکان در هر سنی ممکن است دچار آبله مرغان شوند. پس از قرار گرفتن در معرض ویروس، کودک ممکن است تا یک تا سه هفته بدون علامت و علائم خاصی بماند. با این حال، کودکان می‌توانند ویروس را از یک تا دو روز قبل از ظهور علائم تا زمانی که تمام بثورات پوستی خشک و پوستهپوسته شوند، منتقل کنند.
راه‌های انتقال ویروس:
- تماس مستقیم با فرد آلوده: لمس پوست یا بثورات آلوده.
- تنفس ذرات موجود در هوا: استنشاق ذرات عطسه یا سرفه فرد مبتلا.
- تماس با مایعات بدن: شامل مایعات چشم، بینی یا دهان فرد آلوده.
✅ چه کسانی در خطر ابتلا به آن هستند؟
افرادی که واکسن آبله مرغان دریافت نکرده‌اند و هرگز این بیماری را تجربه نکرده‌اند، بیشتر در معرض خطر ابتلا قرار دارند. بهویژه افرادی که در محیط‌هایی مانند مدرسه یا مهدکودک حضور دارند، خطر بیشتری برای قرار گرفتن در معرض ویروس دارند.
✅ عوارض احتمالی
علیرغم نادر بودن، آبله مرغان میتواند عوارضی جدی به همراه داشته باشد. این عوارض ممکن است شامل موارد زیر باشند:
- عفونت‌های باکتریایی: در پوست، خون یا بافت‌های نرم.
- آنسفالیت یا سندرم ری: التهاب مغز یا اختلالات عصبی.
- ذات‌الریه: عفونت ریوی ناشی از ویروس.
- کمآبی بدن: بروز نقص در تعادل مایعات بدن.
- مشکلات انعقاد خون: اختلال در نحوه لخته شدن خون.
- اختلالات کبدی: آسیب به عملکرد کبد.
گروه‌های پرخطر:
- نوزادانی که مادرشان هیچ سابقه‌ای از آبله مرغان یا واکسیناسیون نداشته است.
- زنان بارداری که تاکنون آلوده نشده‌اند.
- افراد بالای ۱۸ سال.
- افراد مبتلا به ضعف سیستم ایمنی.
- بیماران مبتلا به سرطان، HIV یا تحت درمانهای شیمی‌درمانی.
- افرادی که پیوند عضو دریافت کرده‌اند.
✅ آیا آبله مرغان میتواند کشنده باشد؟
مرگ ناشی از آبله مرغان بسیار نادر است و اغلب افراد بدون عوارض جدی بهبود می‌یابند. در سال ۲۰۲۲، کمتر از ۳۰ مورد مرگ و کمتر از ۱۴۰۰ مورد بستری شدن در ایالات متحده گزارش شد. بیشتر موارد مرگ مرتبط با آبله مرغان در بین بزرگسالان مشاهده شده است.
✅ تشخیص آبله مرغان
تشخیص آبله مرغان به‌راحتی از طریق معاینه پوست انجام میشود. متخصصان مراقبتهای بهداشتی معمولاً با بررسی علائم پوستی می‌توانند وجود بیماری را تأیید کنند.
✅ مدیریت و درمان آبله مرغان
چگونه می‌توان به کودک مبتلا به آبله مرغان کمک کرد؟
برای تسکین علائم و کاهش خارش، می‌توانید اقدامات زیر را انجام دهید:
- استراحت و مایعات کافی: مطمئن شوید کودک شما به اندازه کافی استراحت کرده و مایعات مصرف کند.
- کاهش خارش: از پارچه خنک و مرطوب روی بثورات استفاده کنید.
- کوتاه نگه داشتن ناخن‌ها: تا از خراشیدن پوست جلوگیری شود.
- استفاده از لوسیون‌های ضد خارش: لوسیون‌های حاوی آنتی‌هیستامین می‌توانند مفید باشند.
- حمام‌های خنک: روزانه از حمام یا دوش آب خنک استفاده کنید. می‌توانید از حمام جو دوسر نیز استفاده کنید.
- پرهیز از آسپرین: از مصرف آسپرین برای کودکان خودداری کنید. در صورت نیاز به مسکن، از استامینوفن (مانند تایلنول) استفاده نمایید.
اگر نوزاد به ابله مرغان مبتلا شد چه؟
اگر نوزاد (تا سن ۳ ماهگی) دچار آبله مرغان شد، فوراً با پزشک تماس بگیرید. این بیماری برای نوزادان تازه متولد شده بسیار خطرناک‌تر از سایر افراد است.
درمان بزرگسالان مبتلا به ابله مرغان
درمان بزرگسالان مشابه کودکان است. با این حال، در موارد خاص، پزشک ممکن است داروهای ضد ویروسی تجویز کند. این داروها برای افراد پرخطر یا مبتلا به شرایط پزشکی خاص مفید هستند.
✅ آبله مرغان چه مدت مسری است؟
ابله مرغان تا زمانی که تمام بثورات پوستی خشک و پوستهپوسته شوند، مسری است. اگر تاول‌های پر از مایع هنوز شکسته یا خشک نشده‌اند، ویروس همچنان قابل انتقال است.
✅ بهبودی از آبله مرغان چقدر طول میکشد؟
معمولاً علائم آبله مرغان پس از ۱۰ تا ۱۴ روز کاملاً از بین می‌روند و فرد بهبود می‌یابد.
✅ پیشگیری از ابله مرغان
آیا کودک من میتواند برای جلوگیری از ابله مرغان واکسینه شود؟
بله، یک واکسن مؤثر برای پیشگیری از آبله مرغان وجود دارد. پزشک اطفال کودک شما این واکسن را به‌صورت دو دوز تجویز خواهد کرد.
- برای کودکان زیر ۱۳ سال: اولین دوز بین سنین ۱۲ تا ۱۵ ماهگی و دومین دوز بین ۴ تا ۶ سالگی تزریق میشود.
- این واکسن معمولاً به‌صورت ترکیبی (MMRV) ارائه میشود که علاوه بر ابله مرغان، از بیماری‌های سرخک، اوریون و سرخجه نیز محافظت می‌کند. البته میتواند به‌صورت یک واکسن مستقل نیز تزریق شود.
- برای بزرگسالان: افراد بالای ۱۳ سال که هرگز آبله مرغان نداشته‌اند یا واکسینه نشده‌اند، باید دو دوز واکسن دریافت کنند. فاصله بین دو دوز حداقل ۲۸ روز است.
واکسیناسیون بیش از ۹۰ درصد مؤثر است و از سال ۱۹۹۵ تاکنون، حداقل ۹۱ میلیون مورد از ابتلا به آبله مرغان جلوگیری کرده است.
✅ چه کسانی نباید واکسن ابله مرغان را دریافت کنند؟
افرادی که در موارد زیر قرار دارند، نباید واکسن ابله مرغان دریافت کنند:
- افرادی که به واکسن یا هر یک از اجزای آن حساسیت دارند.
- زنان باردار یا افرادی که مشکوک به بارداری هستند.
- افراد با ضعف سیستم ایمنی.
- افراد مبتلا به بیماری سل.
- افرادی که وضعیت جسمی خوبی ندارند (بهتر است تا بهبودی کامل واکسینه شوند).
- افرادی که اخیراً خون دریافت کرده‌اند یا واکسن‌های دیگری که حاوی ویروس‌های زنده ضعیف شده هستند، تزریق شده‌اند.
✅ سوالات
آیا اگر شخص در کودکی به ابله مرغان مبتلا شده باشد، میتواند در بزرگسالی دوباره مبتلا شود؟
هنگامی که فردی به آبله مرغان مبتلا میشود، سیستم ایمنی بدن او آنتی‌بادی تولید می‌کند که با ویروس مبارزه می‌کند و به بهبودی فرد کمک می‌کند. این آنتی‌بادی‌ها در طول زندگی در بدن باقی می‌مانند. بنابراین، اگر در بزرگسالی با ویروس مواجه شوید، آنتی‌بادی‌ها آماده مبارزه با آن هستند و معمولاً دوباره به بیماری مبتلا نمی‌شوید.
آیا امکان ابتلا به ابله مرغان دوباره وجود دارد؟
ابتلا به آبله مرغان دوباره بسیار نادر است، اما در شرایط خاصی ممکن است رخ دهد.
قدیمی‌ترین سنی که فرد میتواند به آبله مرغان مبتلا شود چقدر است؟
در واقع، محدودیت سنی برای ابتلا به آبله مرغان وجود ندارد. حتی افراد بالای ۸۰ یا ۹۰ سال نیز اگر در کودکی آلوده نشده‌اند یا واکسینه نشده‌اند، می‌توانند به این بیماری مبتلا شوند.
✅ زمان بازگشت کودک به مدرسه پس از ابله مرغان
کودک شما معمولاً میتواند ۷ تا ۱۰ روز پس از ظهور بثورات به مدرسه بازگردد. لازم نیست منتظر بمانید تا تمام پوسته‌ها از بین بروند، اما باید صبر کنید تا تمام تاولها خشک و پوستهپوسته شوند. تا زمانی که تاولها مایع دارند، فرد همچنان مسری است.
✅ زندگی با ابله مرغان
چه زمانی باید با پزشک تماس بگیرید اگر کودکتان به آبله مرغان مبتلا شده باشد؟
اگر کودک شما هر یک از علائم زیر را نشان دهد، فوراً با پزشک تماس بگیرید:
- سردرد شدید یا تب که از بین نمی‌رود.
- زخم‌هایی در چشم.
- زخم‌هایی که بزرگ‌تر می‌شوند یا حاوی چرک زرد هستند.
- مشکل در تنفس یا تنفس بسیار سریع.
- سفتی گردن یا سفتی عضلات/مفاصل.
- مشکل در بیدار شدن.
✅ چه زمانی بزرگسالان مبتلا به ابله مرغان باید به دنبال مراقبتهای پزشکی باشند؟
آبله مرغان در بزرگسالان میتواند عوارض جدی‌تری داشته باشد. اگر فکر می‌کنید به آبله مرغان مبتلا شده‌اید، باید فوراً با یک متخصص مراقبتهای بهداشتی تماس بگیرید، بهویژه اگر:
- شما یا فردی در خانه‌تان باردار هستید.
- با فردی زندگی می‌کنید که دارای سیستم ایمنی ضعیف است.
با رعایت این نکات و پیشگیری‌های لازم، می‌توانید از ابتلا به آبله مرغان جلوگیری کنید یا در صورت ابتلا، عوارض آن را به حداقل برسانید.
سوالات متداول
۱. برای آبله مرغان چی بخوریم تا زودتر بهبود پیدا کنیم؟
پاسخ:
برای تسکین علائم ابله مرغان و تسریع بهبودی، توصیه میشود از یک رژیم غذایی سالم و مقوی استفاده کنید. مواد غذایی نرم و قابل هضم مانند سوپهای گوشت و سبزیجات، ماست، میوههای تازه (مانند موز و سیب)، و آب فراوان برای جلوگیری از کمآبی بدن، انتخابهای مناسبی هستند. همچنین، مصرف مایعات گرم مانند چای عسل و لیمو میتواند به کاهش التهاب و تقویت سیستم ایمنی کمک کند. پرهیز از خوردن غذاهای تند و چرب نیز ضروری است، بهویژه اگر بثورات دهانی وجود داشته باشد.
۲. علائم آبله مرغان خفیف چگونه تشخیص داده میشود؟
پاسخ:
علائم ابله مرغان خفیف شامل تب کمدرجه، خارش ملایم پوست، و ظهور بثورات کوچک و کمتعداد روی پوست است. این بثورات معمولاً در سه مرحله (راش قرمز، تاول پر از مایع، و پوستهپوسته شدن) پیشرفت میکنند، اما در موارد خفیف، شدت خارش و تعداد بثورات کمتر است. افراد واکسینهشده ممکن است تنها علائم خفیفی تجربه کنند و به درمانهای خاصی نیاز نداشته باشند. با این حال، حتی در موارد خفیف نیز باید مراقبتهای پایه مانند استراحت و مصرف مایعات کافی رعایت شود.
۳. آبله مرغان تا چند روز واگیردار است؟
پاسخ:
ابله مرغان تا زمانی که تمام تاولها خشک شده و پوستهپوسته شوند، واگیردار است. این دوره معمولاً ۷ تا ۱۰ روز طول میکشد. در این مدت، افراد مبتلا باید از تماس نزدیک با دیگران، بهویژه افراد مستعد (مانند نوزادان، زنان باردار، و افراد با سیستم ایمنی ضعیف) خودداری کنند. حفظ بهداشت شخصی و پوشاندن بثورات نیز میتواند از انتقال ویروس جلوگیری کند.
۴. درمان سریع آبله مرغان در بزرگسالان چیست؟
پاسخ:
برای درمان سریع ابله مرغان در بزرگسالان، استراحت کافی، مصرف مایعات فراوان، و استفاده از داروهای ضدخارش (مانند لوسیون‌های آنتی‌هیستامین) توصیه میشود. در موارد شدید، پزشک ممکن است داروهای ضد ویروسی مانند آسیکلوویر تجویز کند که باید در اوایل عفونت مصرف شوند. برای کاهش خارش، می‌توان از حمام‌های آب ولرم با جو دوسر یا محلول‌های خنک‌کننده استفاده کرد. همچنین، مصرف استامینوفن برای کاهش تب و درد نیز مفید است، اما از مصرف آسپرین در بزرگسالان خودداری کنید، زیرا میتواند عوارض جدی داشته باشد.
منبع : clevelandclinic
