قرص پیشگیری اضطراری از بارداری (قرص اورژانسی) یکی از روش‌های پیشگیری اضطراری از بارداری است که به‌طور خاص در شرایطی مورد استفاده قرار می‌گیرد که روش‌های پیشگیری معمولی یا شکست خورده‌اند یا امکان استفاده از آن‌ها وجود ندارد. این داروها یک راه موقت برای جلوگیری از بارداری هستند و جایگزینی برای روش‌های کنترل بارداری بلندمدت مانند قرص‌های ضد بارداری، دستگاه‌های داخل رحمی (IUD) یا ایمپلنت‌ها نمی‌باشند.
| موضوع | اطلاعات کلیدی |
|---|---|
| کاربرد | پیشگیری اضطراری از بارداری پس از رابطه جنسی بدون محافظت یا شکست در روش‌های پیشگیری |
| انواع قرص | لوونورژسترل (تا ۳ روز مؤثر)، اولیپریستال استات (تا ۵ روز مؤثر)، پیشگیری ترکیبی |
| اثربخشی | اثربخشی بیشتر در ۲۴ ساعت اول، لوونورژسترل: ۹۴٪ در ۲۴ ساعت اول، اولیپریستال: تا ۹۸٪ در ۲۴ ساعت اول |
| عوارض جانبی | تغییرات در چرخه قاعدگی، حالت تهوع، سردرد، خونریزی خفیف |
| دلایل عدم موفقیت | مصرف دیرهنگام، استفراغ پس از مصرف، تداخل دارویی، وزن بالا |
| زمان مراجعه به پزشک | در صورت تأخیر بیش از یک هفته در قاعدگی، یا خونریزی یا درد شدید شکم |
بیشتر بخوانید:
واکسن گارداسیل : پیشگیری از HPV و سرطان های مرتبط
همه چیز درباره رابطه جنسی در بارداری : از نگرانی ها تا لذت های سالم
علائم بارداری : آیا من باردار هستم؟ بررسی نشانه‌های اولیه و راه‌های تشخیص
مواقعی که ممکن است نیاز به مصرف قرص اورژانسی داشته باشید عبارتند از:
- برقراری رابطه جنسی بدون استفاده از هیچ روش پیشگیری از بارداری.
- بروز شکست در روش‌های پیشگیری از بارداری (مانند پارگی کاندوم، فراموشی مصرف قرص‌های ضد بارداری یا از دست رفتن دوز واکسن ضد بارداری).
- برقراری رابطه جنسی غیرتوافقی یا اجباری (تجاوز جنسی).
مهم‌ترین نکته‌ای که در مورد پیشگیری اضطراری از بارداری باید بدانید این است که زمان مصرف آن تأثیر زیادی بر میزان اثربخشی آن دارد. هر نوع قرص اورژانسی زمان خاص خود را برای مصرف دارد، اما مطالعات نشان می‌دهند که بهترین اثر زمانی حاصل می‌شود که آن را در عرض ۲۴ ساعت پس از رابطه جنسی بدون محافظت مصرف کنید.
انواع مختلف قرص‌های اورژانسی:
در ایالات متحده دو نوع اصلی قرص‌های اورژانسی تأیید شده توسط FDA وجود دارد که هر کدام تحت نام‌های تجاری مختلف شناخته می‌شوند. هر دو نوع این قرص‌ها به‌صورت خوراکی مصرف می‌شوند. نوع سوم و کمتر رایج پیشگیری اضطراری از بارداری شامل استفاده از قرص‌های ترکیبی کنترل بارداری است.
۱. قرص‌های حاوی لوونورژسترل
این قرص‌ها (نوعی پروژسترون) زمانی بهترین اثر را دارند که در عرض سه روز (۷۲ ساعت) پس از رابطه جنسی بدون محافظت مصرف شوند. این قرص‌ها به‌طور عمومی در دسترس هستند و در بیشتر داروخانه‌ها موجودند.
۲. قرص‌های حاوی اولیپریستال استات
این قرص‌ها می‌توانند تا پنج روز (۱۲۰ ساعت) پس از رابطه جنسی محافظت نشده اثر کنند. برای خرید این دارو نیاز به نسخه پزشکی است.
۳. پیشگیری اضطراری ترکیبی
این روش شامل مصرف قرص‌های ضد بارداری است که ترکیبی از پروژسترون و استروژن هستند. برخلاف دو نوع دیگر، این گزینه معمولاً شامل مصرف دو دوز است و نیاز به مشورت با پزشک یا داروساز برای تعیین دوز دقیق و زمان‌بندی مصرف دارد.
نحوه عملکرد قرص اورژانسی:
قرص اورژانسی به‌طور مستقیم بارداری را معکوس نمی‌کند، بلکه از بارداری پیشگیری می‌کند. این دارو از طریق جلوگیری یا به تأخیر انداختن تخمک‌گذاری عمل می‌کند. در صورتی که تخمک‌گذاری انجام نشود، امکان بارداری وجود ندارد. همچنین، این قرص‌ها به بارداری که از پیش آغاز شده باشد، خاتمه نمی‌دهند.
اثربخشی قرص اورژانسی:
اثربخشی این قرص‌ها بستگی به زمان مصرف دارد و هر چه زودتر مصرف شوند، مؤثرتر خواهند بود. به‌طور ایده‌آل باید این قرص‌ها در عرض ۲۴ ساعت پس از رابطه جنسی بدون محافظت مصرف شوند. برای اطمینان از اثربخشی بیشتر، مصرف این داروها را به تأخیر نیندازید.
- قرص‌های لوونورژسترل اگر در ۲۴ ساعت اول مصرف شوند، حدود ۹۴٪ مؤثر هستند و در عرض ۷۲ ساعت تأثیرشان به ۵۸% کاهش می‌یابد.
- قرص‌های اولیپریستال استات اگر در ۲۴ ساعت اول مصرف شوند، تا ۹۸% مؤثرند و در صورتی که تا ۱۲۰ ساعت پس از رابطه جنسی مصرف شوند، اثربخشی آن‌ها حدود ۸۵% است.
آیا ممکن است با مصرف قرص اورژانسی باردار شوید؟
اگرچه این داروها احتمال بارداری را کاهش می‌دهند، اما هیچ تضمینی برای جلوگیری کامل از بارداری وجود ندارد.
جزئیات روش مصرف
چقدر سریع باید قرص اورژانسی را مصرف کنم؟
نیازی به انتظار تا اورژانسی برای مصرف قرص اورژانسی نیست. این قرص‌ها در صورتی که در سریع‌ترین زمان ممکن پس از مقاربت جنسی بدون محافظت مصرف شوند، اثربخشی بیشتری دارند. مدت زمان مجاز برای مصرف این داروها بسته به نوع قرص متفاوت است:
- لوونورژسترل (طرح B): معمولاً شما تا سه روز پس از رابطه جنسی محافظت نشده فرصت دارید که این دارو مصرف کنید. هر چه زودتر مصرف شود، اثربخشی بیشتری خواهد داشت.
- اولیپریستال (ella®): شما تا پنج روز پس از مقاربت فرصت دارید که این دارو را مصرف کنید و هر چه زودتر مصرف کنید، تأثیرگذاری آن بیشتر خواهد بود.
- قرص‌های ضد بارداری ترکیبی: این قرص‌ها را می‌توان تا پنج روز پس از رابطه جنسی محافظت نشده مصرف کرد. به دلیل تنوع برندها، بهتر است با پزشک خود در مورد دوز دقیق و زمان مصرف مشورت کنید.
خطرات و مزایای استفاده
خطرات قرص اورژانسی چیست؟
پیشگیری از بارداری اضطراری به‌طور کلی ایمن و مؤثر است و به باروری شما آسیب نمی‌رساند. با این حال، ممکن است عوارض جانبی ایجاد کند. برخی از عوارض رایج ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- تغییرات در چرخه قاعدگی (قاعدگی ممکن است زودتر یا دیرتر از موعد مقرر بیافتد)
- خونریزی خفیف واژینال (لکه بینی)
- حالت تهوع و استفراغ
- خستگی (احساس بی‌حالی)
- سردرد و سرگیجه
- حساسیت سینه‌ها
- درد یا گرفتگی در ناحیه شکم
برای بیشتر افراد، این عوارض جانبی خفیف هستند. اما اگر علائم شدیدتری پس از مصرف قرص مشاهده کردید یا نگران شدید، بهتر است با پزشک خود تماس بگیرید.
دلایل عدم موفقیت قرص اورژانسی
شایع‌ترین دلیل شکست در اثربخشی قرص اورژانسی، رعایت نکردن زمان‌بندی است. سایر عواملی که ممکن است بر اثربخشی تأثیر بگذارند عبارتند از:
- استفراغ ظرف دو ساعت پس از مصرف دارو
- اضافه وزن (در صورت داشتن BMI بالا، اثربخشی لوونورژسترل ممکن است کاهش یابد)
- تداخل دارویی (برخی داروها مانند باربیتورات‌ها یا مخمر سنت جان ممکن است اثربخشی قرص را کاهش دهند)
تأثیر وزن بر اثربخشی قرص اورژانسی
مطالعات نشان می‌دهند که وزن فرد می‌تواند بر اثربخشی قرص‌های لوونورژسترل تأثیر بگذارد. افرادی که شاخص توده بدنی (BMI) بالاتری دارند ممکن است به همان میزان اثربخشی که افراد با BMI پایین‌تر تجربه می‌کنند، نرسند. اما قرص‌های حاوی اولیپریستال به نظر می‌رسد که بدون توجه به BMI اثربخشی یکسانی داشته باشند.
خونریزی بعد از مصرف قرص اورژانسی
ممکن است بعد از مصرف پیشگیری اضطراری از بارداری، خونریزی خفیف یا لکه بینی مشاهده کنید. این امر برای همه افراد اتفاق نمی‌افتد و معمولاً جای نگرانی ندارد. در صورتی که خونریزی شدیدتر باشد یا پس از پریود رخ دهد، بهتر است با پزشک خود مشورت کنید.
تأثیر قرص اورژانسی بر چرخه قاعدگی
قرص اورژانسی ممکن است باعث اختلال در قاعدگی بعدی شما شود. اگر پریود شما به تأخیر افتاد یا غیرطبیعی بود، بهتر است تست بارداری انجام دهید و با پزشک خود مشورت کنید. در صورتی که چرخه قاعدگی شما به حالت عادی بازنگردد، پزشک مراحل بعدی را به شما توصیه خواهد کرد.
نشانه‌های عدم تأثیر قرص اورژانسی
اگر قرص اورژانسی را بلافاصله پس از رابطه جنسی محافظت نشده مصرف کنید، معمولاً اثرگذار است. یکی از نشانه‌های عدم تأثیر قرص، تأخیر در قاعدگی است. اگر پریود شما بیش از یک هفته تأخیر داشته باشد، بهتر است تست بارداری انجام دهید.
زمان مراجعه به پزشک
آیا پس از مصرف قرص اورژانسی باید به پزشک مراجعه کنم؟
در بیشتر موارد، پس از مصرف قرص اورژانسی نیازی به مراجعه به پزشک ندارید. با این حال، اگر در عرض یک هفته از تاریخ مورد انتظار پریود نشدید، باید با پزشک خود مشورت کنید. تأخیر در قاعدگی یکی از علائم اولیه بارداری است. همچنین در صورت داشتن درد شدید شکم یا خونریزی شدید واژینال، باید فوراً با پزشک تماس بگیرید، زیرا این علائم می‌توانند نشانه‌هایی از سقط جنین یا حاملگی خارج از رحم باشند.
قرص اورژانسی نباید جایگزین روش‌های معمول پیشگیری از بارداری باشد. برای انتخاب روش مناسب پیشگیری از بارداری، بهتر است با پزشک خود مشورت کنید.
سوالات متداول
از کجا بفهمیم قرص اورژانسی اثر کرده؟
پاسخ: برای بررسی اثرگذاری این قرص، باید منتظر تغییرات در چرخه قاعدگی خود باشید. در صورتی که قرص اورژانسی اثر کرده باشد، معمولاً قاعدگی شما در زمان طبیعی خود یا کمی زودتر یا دیرتر از موعد خواهد آمد. اگر پریود نشدید یا با تأخیر زیاد روبرو شدید، بهتر است آزمایش بارداری انجام دهید.
عوارض قرص اورژانسی چیست؟
پاسخ: عوارض قرص اورژانسی ممکن است شامل تغییرات در چرخه قاعدگی، لکه‌بینی، تهوع، استفراغ، سردرد و درد شکم باشد. در اکثر موارد، این عوارض موقت هستند و پس از چند روز برطرف می‌شوند. در صورت بروز علائم شدیدتر، توصیه می‌شود با پزشک مشورت کنید.
آیا قرص اورژانسی برای پریود شدن سریع موثر است؟
پاسخ: قرص اورژانسی به عنوان یک روش پیشگیری از بارداری عمل می‌کند و نمی‌تواند برای تنظیم پریود سریع عمل کند. با این حال، مصرف آن ممکن است باعث تغییرات موقتی در چرخه قاعدگی شما شود، اما برای پریود شدن سریع توصیه نمی‌شود.
قرص اورژانسی چیست؟
پاسخ: قرص اورژانسی یک دارو است که برای پیشگیری از بارداری بعد از مقاربت جنسی بدون استفاده از روش‌های پیشگیری معمولی مصرف می‌شود. این دارو معمولاً حاوی لوونورژسترل یا اولیپریستال استات است و می‌تواند تا ۵ روز پس از رابطه جنسی محافظت نشده، اثر کند.
چند روز بعد از مصرف قرص اورژانسی پریود می‌شویم؟
پاسخ: پس از مصرف این قرص، معمولا باید در عرض چند روز (حداکثر ۷ روز) منتظر شروع پریود خود باشید. در برخی افراد ممکن است پریود زودتر یا دیرتر از موعد طبیعی آغاز شود. اگر بیشتر از یک هفته تأخیر داشتید، بهتر است آزمایش بارداری انجام دهید.
در چه صورت قرص اورژانسی اثر نمی‌کند؟
پاسخ: این قرص ممکن است در صورت مصرف دیرهنگام (بیش از ۷۲ ساعت پس از رابطه جنسی)، استفراغ پس از مصرف یا تداخل با داروهای دیگر (مانند باربیتورات‌ها) اثر نکند. همچنین در صورتی که وزن بدن فرد بالا باشد، ممکن است اثربخشی قرص کاهش یابد.
آیا قرص اورژانسی ضد بارداری است؟
پاسخ: بله، قرص اورژانسی یک داروی پیشگیری از بارداری است که برای جلوگیری از بارداری ناخواسته بعد از مقاربت جنسی بدون استفاده از روش‌های پیشگیری معمولی مصرف می‌شود. این دارو مانع از تخمک‌گذاری یا لانه‌گزینی تخمک بارور می‌شود.
علت پریود نشدن بعد از قرص اورژانسی چیست؟
پاسخ: عدم شروع پریود بعد از مصرف قرص ممکن است به دلیل تغییرات هورمونی باشد که این قرص‌ها در بدن ایجاد می‌کنند. اگر بیشتر از یک هفته از موعد قاعدگی گذشته باشد و پریود شروع نشده باشد، احتمال بارداری وجود دارد و باید آزمایش بارداری انجام دهید. همچنین، استرس یا تغییرات وزن می‌تواند بر تأخیر پریود تأثیر بگذارد.
منبع : clevelandclinic
