شنبلیله (Trigonella foenum-graecum) گیاهی است که شباهت زیادی به شبدر دارد. این گیاه، با دانه‌هایی که طعمی شبیه به شربت افرا دارند، در تهیه غذا و تولید داروها مورد استفاده قرار می‌گیرد.
شنبلیله بومی مناطق مدیترانه، اروپا و آسیا محسوب میشود. تحقیقات نشان داده‌اند که این گیاه میتواند جذب قند در معده را کند کرده و ترشح انسولین را تحریک کند. این خواص، سطح قند خون را در افراد مبتلا به دیابت کاهش می‌دهند. علاوه بر این، شنبلیله ممکن است سطح هورمونهای تستوسترون و استروژن را تنظیم کرده و به بهبود عملکرد جنسی کمک کند.
بیشتر بخوانید:
افراد از شنبلیله برای درمان دیابت، تسکین دردهای قاعدگی، بهبود عملکرد جنسی، کاهش علائم بزرگی پروستات، کاهش کلسترول، کنترل وزن و بسیاری از شرایط دیگر استفاده می‌کنند. با این حال، شواهد علمی معتبر برای حمایت از بسیاری از این کاربردها وجود ندارد.
| موضوع | توضیحات |
|---|---|
| گیاه شنبلیله | جهت تهیه غذا و تولید داروها؛ کاهش قند خون؛ بهبود عملکرد جنسی |
| موارد مؤثر | درمان دیابت؛ تسکین دردهای قاعدگی؛ بهبود پاسخ به محرک‌های جنسی |
| موارد بی‌اثر | بهبود علائم بزرگی خوش‌خیم پروستات (BPH) |
| عوارض جانبی | اسهال؛ ناراحتی معده؛ نفخ؛ واکنش‌های آلرژیک |
| موارد احتیاط | بارداری: احتمالاً خطرناک؛ شیردهی: احتمالاً بی‌خطر؛ حساسیت به سایر باقلاییان |
✔️ کاربردها و اثربخشی
✅ احتمالاً مؤثر برای:
- دیابت: مصرف خوراکی دانه شنبلیله میتواند سطح قند خون را در افراد مبتلا به دیابت کاهش دهد.
- تسکین دردهای قاعدگی (دیسمنوره): مصرف پودر دانه شنبلیله ممکن است دوره‌های قاعدگی دردناک را کاهش دهد.
- بهبود پاسخ به محرک‌های جنسی در افراد سالم: مصرف خوراکی عصاره خاص دانه شنبلیله (مانند محصول Testofen از شرکت Gencor Pacific Ltd) میتواند توانایی و علاقه به رابطه جنسی را در مردان بهبود بخشد.
- مشکلات جنسی در زنان: مصرف عصاره خاص دانه شنبلیله (مانند محصول Libifem از شرکت Gencor Pacific Ltd) ممکن است علاقه به رابطه جنسی را در زنان جوان سالم با میل جنسی کم افزایش دهد.
❌ احتمالاً بی‌اثر برای:
- بزرگی خوش‌خیم پروستات (BPH): مصرف خوراکی عصاره شنبلیله به نظر نمی‌رسد علائم BPH را بهبود بخشد.
⚠️ کاربردهای دیگر:
شنبلیله برای اهداف متعدد دیگری نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد، اما اطلاعات قابل اعتماد کافی برای تأیید اثربخشی آن در این زمینه‌ها وجود ندارد.
✔️ عوارض جانبی
🌿 هنگام مصرف خوراکی:
شنبلیله بهطور معمول در غذاها استفاده میشود و مصرف پودر دانه آن تا ۳ سال احتمالاً بی‌خطر است. عوارض جانبی ممکن شامل اسهال، ناراحتی معده، نفخ و گاز معده است. همچنین، ممکن است در برخی افراد واکنش‌های آلرژیک ایجاد کند.
⚠️ هشدارها و موارد احتیاط:
- بارداری: شنبلیله بهطور معمول در غذاها استفاده میشود، اما مصرف زیاد آن احتمالاً خطرناک است. مصرف بیش از حد شنبلیله میتواند باعث ناهنجاری در نوزاد و انقباضات زودرس شود. مصرف شنبلیله درست قبل از زایمان ممکن است باعث بوی غیرمعمول بدن در نوزاد شود. این بو به نظر نمی‌رسد مضر باشد، اما میتواند با بیماری “ادرار شربت افرا” اشتباه گرفته شود.
- شیردهی: مصرف خوراکی شنبلیله برای افزایش جریان شیر مادر احتمالاً بی‌خطر است. مصرف ۱۷۲۵ میلی‌گرم شنبلیله سه بار در روز به مدت ۲۱ روز، به نظر نمی‌رسد عوارض جانبی در نوزادان ایجاد کند.
- کودکان: شنبلیله بهطور معمول در غذاها استفاده میشود، اما اطلاعات کافی درباره ایمنی مصرف آن در مقادیر زیاد وجود ندارد. گزارش شده است که نوشیدن چای شنبلیله میتواند باعث بوی غیرمعمول بدن و ادرار شود که به نظر نمی‌رسد مضر باشد، اما ممکن است با بیماری “ادرار شربت افرا” اشتباه گرفته شود.
⚠️ آلرژی‌ها:
افرادی که به گیاهان خانواده باقلاییان (مثل سویا، بادام زمینی، نخود سبز و سایر حبوبات) حساسیت دارند، ممکن است به شنبلیله نیز حساسیت نشان دهند.
✔️ هشدارها و دستورالعمل‌های خاص
جراحی:
شنبلیله ممکن است فرآیند لخته‌شدن خون را کند کند، که این موضوع میتواند منجر به خونریزی بیش از حد در حین یا پس از عمل جراحی شود. بنابراین، توصیه میشود مصرف شنبلیله را حداقل ۲ هفته قبل از جراحی برنامه‌ریزی شده متوقف کنید.
✔️ تداخلات دارویی
⚠️ تداخل متوسط:
در صورت مصرف شنبلیله همراه با برخی داروها، احتیاط لازم است. زیرا این ترکیب ممکن است اثرات جانبی ناخواسته یا کاهش اثربخشی داروها را به همراه داشته باشد.
- داروهای دیابت (ضد دیابت):
این گیاه میتواند سطح قند خون را کاهش دهد. مصرف همزمان آن با داروهای دیابت ممکن است باعث افت بیش از حد قند خون شود. بنابراین، سطح قند خون خود را به طور مداوم کنترل کنید. - داروهای ضد انعقاد و ضد پلاکت (کندکننده لخته‌شدن خون):
شنبلیله ممکن است لخته‌شدن خون را کند کند. مصرف آن همراه با داروهایی مثل وارفارین، کلوپیدوگرل یا دیگر داروهای مشابه میتواند خطر کبودی، خونریزی و سایر عوارض مرتبط با خونریزی را افزایش دهد. - وارفارین (کومادین):
وارفارین برای کند کردن فرآیند لخته‌شدن خون استفاده میشود. مصرف همزمان شنبلیله با این دارو ممکن است خطر خونریزی و کبودی را بیشتر کند. تست‌های خون خود را به طور منظم انجام دهید ، زیرا ممکن است نیاز به تنظیم دوز وارفارین داشته باشید. - تئوفیلین:
این گیاه ممکن است میزان جذب تئوفیلین توسط بدن را کاهش دهد. این موضوع میتواند اثربخشی دارو را کاهش دهد. بنابراین، در صورت مصرف تئوفیلین، مصرف شنبلیله را با احتیاط انجام دهید. - کلوپیدوگرل (پلاویکس):
شنبلیله ممکن است نحوه متابولیسم کلوپیدوگرل در بدن را تحت تأثیر قرار دهد. این امر میتواند اثرات دارو را تغییر داده و خطر خونریزی را افزایش دهد. - متوپرولول (توپرول):
این گیاه ممکن است فشار خون را کاهش دهد. مصرف آن همراه با متوپرولول میتواند منجر به افت بیش از حد فشار خون شود. - فنی توئین (دیلانتین):
این گیاه ممکن است سطح فنی توئین در بدن را کاهش دهد. این موضوع میتواند اثربخشی دارو را کاهش دهد. - سیلدنافیل (ویاگرا):
این گیاه ممکن است سطح سیلدنافیل در بدن را کاهش دهد، که این امر میتواند اثرات دارو را کاهش دهد.
✔️ میزان مصرف
🌿 پودر دانه شنبلیله:
برای بزرگسالان، معمولاً دوز ۵ تا ۱۰ گرم به صورت خوراکی و روزانه تا مدت ۳ سال استفاده شده است.
🌿 عصاره دانه شنبلیله:
معمولاً دوز ۰٫۶ تا ۱٫۲ گرم به صورت خوراکی و روزانه مصرف میشود.
⚠️ نکته مهم:
برای تعیین دوز مناسب این گیاه برای درمان یک شرایط خاص، حتماً با پزشک خود مشورت کنید. مصرف بدون مشورت پزشک ممکن است منجر به عوارض جانبی یا تداخلات دارویی شود.
هفت سوال متداول
۱. طرز استفاده از دانه شنبلیله برای لاغری چگونه است؟
دانه این گیاه به دلیل خواص متابولیکی و تأثیر بر کاهش اشتها، میتواند به کاهش وزن کمک کند. برای استفاده از آن به منظور لاغری، میتوانید روزانه ۵ تا ۱۰ گرم پودر دانه شنبلیله را با آب یا شیر مخلوط کرده و مصرف کنید. همچنین، مصرف آن قبل از وعدههای غذایی میتواند به کنترل اشتها کمک کند.
۲. طریقه مصرف شنبلیله برای کاهش قند خون چیست؟
برای کاهش قند خون، میتوانید از پودر دانه این گیاه استفاده کنید. روزانه ۵ تا ۱۰ گرم پودر دانه شنبلیله را با آب یا شیر مخلوط کرده و مصرف کنید. بهتر است این ماده را قبل از وعدههای غذایی مصرف کنید. البته، حتماً سطح قند خون خود را به‌صورت منظم کنترل کنید و قبل از مصرف با پزشک مشورت کنید.
۳. طرز تهیه دمنوش شنبلیله برای دیابت چگونه است؟
برای تهیه دمنوش این گیاه ، ۱ قاشق چایخوری پودر دانه شنبلیله را در یک فنجان آب جوش بریزید و بگذارید حدود ۱۰ دقیقه دم کشد. پس از صاف کردن، این دمنوش را روزانه ۱ تا ۲ بار مصرف کنید. این دمنوش میتواند به کاهش قند خون کمک کند.
۴. خواص شنبلیله برای چاقی چیست؟
این گیاه به دلیل داشتن فیبر بالا و تأثیر بر کاهش اشتها، میتواند به کاهش وزن و مدیریت چاقی کمک کند. همچنین، این گیاه متابولیسم بدن را تنظیم کرده و به سوزاندن چربیها کمک میکند. برای بهره‌مندی از این خواص، میتوانید از پودر دانه شنبلیله در رژیم غذایی خود استفاده کنید.
۵. خواص تخم شنبلیله برای قند خون چیست؟
تخم این گیاه حاوی ترکیباتی است که میتوانند جذب قند در معده را کند کرده و ترشح انسولین را تحریک کنند. این خواص باعث کاهش سطح قند خون در افراد مبتلا به دیابت میشود. برای استفاده، میتوانید ۵ تا ۱۰ گرم پودر تخم این گیاه را روزانه مصرف کنید.
۶. خواص شنبلیله برای رحم و تخمدان چیست؟
این گیاه به دلیل تأثیر بر تنظیم هورمونهای زنانه (مانند استروژن)، میتواند به بهبود سلامت رحم و تخمدان کمک کند. همچنین، این گیاه میتواند در تسکین دردهای قاعدگی و تنظیم چرخههای قاعدگی مؤثر باشد. برای استفاده، میتوانید از پودر دانه این گیاه یا دمنوش آن بهره ببرید.
۷. مقدار مصرف شنبلیله در روز چقدر است؟
مقدار مصرف این گیاه بستگی به هدف استفاده دارد. بهطور کلی، مصرف ۵ تا ۱۰ گرم پودر دانه شنبلیله در روز برای بزرگسالان ایمن است. برای مصارف خاص مانند کاهش قند خون یا کنترل وزن، بهتر است با پزشک مشورت کنید. همچنین، مصرف بیش از حد میتواند عوارض جانبی مانند ناراحتی معده ایجاد کند.
منبع : webmd
