معصومه دَده‌بالا (متولد ۲۱ فروردین ۱۳۲۱ – درگذشته ۳۰ دی ۱۳۶۸)، که به نام هایده شناخته می‌شد، یکی از خوانندگان برجسته ایرانی بود. او در طول دو دهه فعالیت هنری و خلق بیش از ۲۰۰ ترانه، به‌خاطر صدای خاص و اپرایی‌اش، در میان مردم شناخته شد و به عنوان یکی از تأثیرگذارترین و محبوب‌ترین خوانندگان تاریخ موسیقی ایران شناخته میشود. هایده به‌واسطهٔ توانایی‌اش در ایجاد ضرب‌آهنگ‌های روان و اجرای مؤثر، همراه با تلفیق قدرت حنجره و تسلط بر تکنیک‌های آوازی، شهرت زیادی یافت.
بیشتر بخوانید:
بیوگرافی جنیفر لوپز : از برانکس تا هالیوود – داستان یک ستاره بی‌همتا
بیوگرافی هایده
هایده آوازخوانی را با شنیدن آثار دلکش از رادیو و تلویزیون آغاز کرد و سپس تحت نظر چندین استاد موسیقی، آموزش‌های لازم را دریافت نمود. فعالیت حرفهای او از سال ۱۳۴۷ و با حضور در برنامه رادیویی گل‌ها آغاز شد. پس از آن، به همکاری با دیگر موسیقی‌دانان پرداخت و ترانه‌هایی مانند «سوغاتی» را منتشر کرد. هایده پیش از وقوع انقلاب ۱۳۵۷ به لندن مهاجرت کرد و آن انقلاب را «فتنه» نامید. در سال ۱۳۶۱، برای ادامه فعالیتهای موسیقایی خود به لس آنجلس رفت و در آنجا ترانه‌ای به نام «بهار بهار باز اومده دوباره» با موضوع دلتنگی برای ایران منتشر کرد که با استقبال خوبی مواجه شد. در این دوره، هایده با مشکلات روحی و جسمی دست و پنجه نرم می‌کرد و در نهایت، یک روز پس از اجرای کنسرتی در کالیفرنیا، بر اثر سکته قلبی در سن ۴۷ سالگی درگذشت.
در سال ۱۳۹۸، شورای لس آنجلس با معرفی اهمیت هایده و صدای قدرتمند او، او را به عنوان میراثی برای جامعه ایرانی و لس آنجلس شناساند. هایده خواهر بزرگ‌تر مهستی، خواننده مشهور ایرانی، بود. محمد حیدری، موسیقیدان معروف، توانایی‌های هایده را ستایش کرده و در مقایسه با مهستی گفته است: «صدای مهستی در ایران لطافت بیشتری داشت نسبت به هایده، اما هایده از قدرت صدای بیشتری برخوردار بود. در خانه، نفوذ کلام هایده بیشتر بود.»
کودکی و نوجوانی
این هنرمند ، که نام اصلی او معصومه دده‌بالا بود، در تهران به دنیا آمد. پدر او، محمد دده‌بالا، متولد روستای دده‌بالا از توابع تبریز بود و مادرش، زینب بلغاری، مولودی‌خوانی در سفره‌ها و مراسمات مذهبی انجام میداد. هایده و خواهرش مهستی در دوران کودکی اغلب در کنار مادرشان در این مراسم‌ها شرکت می‌کردند.
این خواننده ابتدا به‌واسطهٔ صدای قدرتمند، اپرایی و آلتویی‌اش و سپس با پالایش بیشتر صدایش و دقت در غزل‌سرایی و تنوع در اجرای موسیقی، به شهرت رسید. صدای او از نظر زیبایی‌شناسی با صدای دلکش، آوازه‌خوان پیشین موسیقی ایرانی، مقایسه می‌شد. علاوه بر توانایی صوتی برجسته، محبوبیت هایده میان شنوندگان ایرانی عمدتاً به‌دلیل تسلط او بر اصول بنیادین موسیقی، صدای زایا و اجرای موفق مجموعه‌ای از آهنگ‌های ایرانی و ردیف‌های آواز بوده است. این ویژگی‌ها جایگاه او را به‌عنوان یکی از برجسته‌ترین آوازخوان‌های موسیقی ایرانی در سده بیستم میلادی تثبیت کرد. خواهر کوچک‌تر او، مهستی، نیز خواننده‌ای معروف بود که حدود سه سال پیش از هایده فعالیت هنری خود را آغاز کرده بود.
سبک اجرا
این هنرمند ، همانند دلکش، با تسلط کامل بر فنون موسیقی و با شور و انرژی به خوانندگی می‌پرداخت. وضعیت حنجرهٔ او این امکان را فراهم می‌کرد که با استفاده از ویبراتوهای دلپذیر و نغمه‌سرایی‌های آوازی، که جزء ضروریات آوازخوانی بود، آواز بخواند. او قادر بود به‌راحتی صدای بم آلتوی خود را به زیرتر، پرتر و تاریک‌تر به حالت کنترآلتو تغییر دهد. ترکیب توانایی‌های حنجرهٔ قوی با روش‌های آموخته‌شدهٔ آوازخوانی به او صدایی نادر از نوع آلتو-کنترآلتو بخشیده بود که امکان میداد آواز خود را با عمق و ساختار مناسب اجرا کند. علاوه بر این، درک عالی او از زمان‌بندی موسیقایی، جریان ریتمیک آواز، جمله‌بندی مؤثر و اجرای شاعرانه باعث می‌شد تا بتواند احساسات و معنای هر قطعه را به‌طور مؤثر و تاثیرگذاری منتقل کند.
مرگ
هایده در تاریخ ۲۰ ژانویه ۱۹۹۰ میلادی، برابر با ۳۰ دی‌ماه ۱۳۶۸ خورشیدی، و روز بعد از برگزاری کنسرت در باشگاه «کازابلانکا» در حومه سان فرانسیسکو، کالیفرنیا، بر اثر سکته قلبی درگذشت. او از بیماری فشار خون بالا و دیابت رنج می‌برد.
پیکر این خواننده در گورستان وست‌وود لس آنجلس، با حضور هزاران ایرانی مقیم آمریکا، به خاک سپرده شد. در مراسم تشییع، افراد سرشناسی چون هما سرشار (روزنامه‌نگار)، ویگن (خواننده) و حسن شهباز (مترجم و سردبیر فصل‌نامهٔ رهاورد) سخنرانی کردند. در تهران نیز، با وجود محدودیت‌های شدید، گروهی از مردم در مسجدالجواد یاد او را گرامی داشتند. نوار ویدئویی مراسم نیز به‌سرعت به‌طور غیررسمی در ایران پخش شد.
سوالات متداول
اصالت هایده از زبان خودش چیست؟
این هنرمند، یکی از بزرگترین خوانندگان ایران، در مصاحبهای اعلام کرده بود که اصالتش به استان فارس بازمیگردد. او از خانوادهای اهل موسیقی بود و فرهنگ غنی این منطقه تأثیر زیادی بر روی زندگی و کار هنری او داشت.
بیوگرافی عباس شکرایی همسر هایده چیست؟
عباس شکرایی یکی از همسران این هنرمند بود که در دنیای موسیقی نیز شناخته شده است. او موسیقیدان و تنظیمکننده برجستهای بود که نقش مهمی در مراحل اولیه حرفهای شدن هایده ایفا کرد. بیوگرافی عباس شکرایی شامل فعالیتهای موسیقیاش و زندگی مشترک با هایده است.
همسر دوم هایده که بود؟
همسر دوم این هنرمند که در زندگی شخصی او تأثیر زیادی داشت، سرهنگ محمد نوری بود. او از شخصیتهای برجستهای بود که نقش مهمی در دوران مختلف زندگی هایده ایفا کرد.
آیا هایده اعتیاد داشت؟
در زندگی شخصی این هترمنر، شایعاتی درباره اعتیاد او به مواد مخدر وجود داشت، اما هیچگاه این موضوع به طور قطعی تایید نشد. به نظر میرسد که این شایعات بیشتر از سوی رسانهها مطرح شده بود.
چگونه رابطه هایده و صدام حسین بود؟
رابطه این هنرمند و صدام حسین همیشه به عنوان یک موضوع جالب در تاریخ موسیقی ایران مطرح بوده است. گفته میشود که صدام حسین علاقه خاصی به موسیقیهای ایرانی، به خصوص آثار هایده داشت و حتی گفته شده بود که به برخی از کنسرتهای او گوش میداد.
همسران هایده چه کسانی بودند؟
این هنرمند چندین بار ازدواج کرده بود. اولین همسر او عباس شکرایی و همسر دوم او سرهنگ محمد نوری بود. هر یک از این مردان نقشهای متفاوتی در زندگی شخصی و هنری او ایفا کردند.
شغل پدر هایده و مهستی چه بود؟
پدر این هنرمند و مهستی، دو خواهر خواننده مشهور ایران، یک مرد کارمند دولتی بودند که شغل خود را در وزارتخانهها میگذراند. تأثیرات خانوادگی و فرهنگی او بر زندگی هنری این دو خواننده بسیار برجسته بود.
سرهنگ محمد نوری همسر هایده چه ویژگیهایی داشت؟
سرهنگ محمد نوری، همسر دوم این هنرمند، فردی با تحصیلات عالی و شخصیت برجسته در ارتش ایران بود. او همزمان با نقشهای اجتماعیاش در زندگی شخصی هایده نیز تأثیر زیادی داشت و در دورههای مختلف زندگی او حمایتهای فراوانی از او انجام داد.
