پروپرانولول یکی از داروهای متعلق به گروه مسدودکننده‌های بتا است که برای درمان برخی مشکلات قلبی، کاهش علائم اضطراب و پیشگیری از میگرن تجویز میشود.
بیشتر بخوانید:
موارد مصرف پروپرانولول در بیماری‌های قلبی
این دارو در شرایط زیر برای بهبود سلامت قلب مورد استفاده قرار می‌گیرد:
✅ کنترل فشار خون بالا
✅ تنظیم ضربان قلب نامنظم (آریتمی)، مانند فیبریلاسیون دهلیزی
✅ کاهش احتمال بروز بیماری‌های قلبی، سکته مغزی و حملات قلبی
✅ کاهش درد قفسه سینه ناشی از آنژین
نقش پروپرانولول در درمان پرکاری تیروئید
در افرادی که دچار پرکاری تیروئید (تیروتوکسیکوز) هستند، پروپرانولول میتواند به کاهش علائم کمک کند. این دارو معمولاً همراه با سایر داروهای درمانی تجویز میشود.
📜 نحوه دسترسی به دارو
پروپرانولول تنها با نسخه پزشک قابل تهیه است و به شکل‌های مختلفی از جمله قرص، کپسول‌های آهسته‌رهش و محلول خوراکی عرضه میشود.
🔑 حقایق کلیدی درباره پروپرانولول
🔹 باعث کاهش ضربان قلب شده و عملکرد قلب را در پمپاژ خون بهبود می‌بخشد.
🔹 علاوه بر فشار خون و مشکلات قلبی، در کنترل علائم فیزیکی اضطراب مانند تعریق و لرزش نیز مؤثر است.
🔹 اولین دوز مصرفی ممکن است موجب سرگیجه شود؛ توصیه میشود آن را شب هنگام مصرف کنید. در صورتی که دچار سرگیجه نشدید، می‌توانید مصرف آن را به صبح منتقل کنید.
🔹 از عوارض جانبی رایج آن میتوان به احساس سرگیجه، خستگی، سردی دست و پا، مشکلات خواب و کابوس اشاره کرد. این عوارض معمولاً موقتی و خفیف هستند.
چه افرادی می‌توانند پروپرانولول مصرف کنند؟
✅ بزرگسالان و کودکان بالای ۱۲ سال می‌توانند از این دارو استفاده کنند.
❌ این دارو به طور رسمی برای درمان فشار خون بالا در کودکان زیر ۱۲ سال تأیید نشده است.
🚨 موارد منع مصرف
قبل از شروع مصرف پروپرانولول، در صورت داشتن هر یک از شرایط زیر، حتماً پزشک خود را مطلع کنید:
⚠️ حساسیت به پروپرانولول یا سایر داروهای مشابه
⚠️ فشار خون پایین یا ضربان قلب کند
⚠️ نارسایی قلبی در حال پیشرفت
⚠️ سابقه افسردگی شدید یا افکار آسیب به خود
⚠️ دیابت
⚠️ مشکلات کبدی یا کلیوی
⚠️ اختلالات شدید گردش خون، مانند پدیده رینود
⚠️ اسیدوز متابولیک (افزایش اسید در خون)
⚠️ بیماری‌های ریوی یا آسم
⚠️ بارداری، تلاش برای باردار شدن یا دوران شیردهی
نحوه و زمان مصرف پروپرانولول
این دارو در دو نوع مختلف عرضه میشود:
🔹 فرم انتشار استاندارد: این نوع از پروپرانولول به سرعت در بدن جذب میشود و بسته به دوز تجویز شده، ممکن است لازم باشد چندین بار در روز مصرف شود.
🔹 فرم انتشار آهسته: این نوع از دارو به تدریج در بدن آزاد میشود و معمولاً تنها یک بار در روز کافی است.
💡 اگر پزشک برای شما مصرف روزانه یک‌بار را تجویز کرده باشد، بهتر است اولین دوز را قبل از خواب مصرف کنید، چرا که ممکن است باعث سرگیجه شود. در صورتی که بعد از اولین مصرف، دچار سرگیجه نشدید، می‌توانید آن را در ساعات صبح مصرف نمایید.
⚠️ نکته مهم
حتی اگر احساس بهبودی دارید، مصرف پروپرانولول را ادامه دهید تا از مزایای کامل آن بهره‌مند شوید.
دوز و مقدار مصرف
پروپرانولول در اشکال مختلفی عرضه میشود:
✔ قرص‌های ۱۰، ۴۰، ۸۰ و ۱۶۰ میلی‌گرمی
✔ کپسول‌های آهسته‌رهش ۸۰ و ۱۶۰ میلی‌گرمی
✔ مایع خوراکی در دوزهای ۵، ۱۰، ۴۰ و ۵۰ میلیگرم در هر ۵ میلی‌لیتر
🔹 مقدار مصرف بسته به نوع بیماری متفاوت است:
🔸 فشار خون بالا : شروع درمان معمولاً با ۸۰ میلیگرم، دو بار در روز است. در صورت نیاز، پزشک ممکن است این مقدار را تا ۱۶۰ میلیگرم دو بار در روز افزایش دهد.
🔸 میگرن یا آنژین (درد قفسه سینه) : ۴۰ میلیگرم، ۲ تا ۳ بار در روز که در صورت نیاز تا ۱۲۰ تا ۲۴۰ میلیگرم در روز افزایش مییابد. پزشک یا داروساز راهنمایی لازم در مورد تقسیم دوز را ارائه خواهد کرد.
🔸 ضربان قلب نامنظم (آریتمی) : ۱۰ تا ۴۰ میلیگرم، ۳ تا ۴ بار در روز مصرف شود.
🔸 اضطراب : ۴۰ میلیگرم یک بار در روز که میتواند تا ۴۰ میلیگرم ۳ بار در روز افزایش یابد.
🔸 پرکاری تیروئید (تیروتوکسیکوز) : ۱۰ تا ۴۰ میلیگرم، ۳ تا ۴ بار در روز مصرف شود.
🔹 👴 افراد مسن و بیماران کلیوی یا کبدی
دوزهای تجویز شده برای افراد بالای ۶۵ سال یا کسانی که دچار مشکلات کلیوی و کبدی هستند، معمولاً کمتر خواهد بود.
🔹 👶 دوز مصرفی در کودکان
اگر کودک شما نیاز به مصرف پروپرانولول دارد، پزشک بر اساس وزن بدن کودک، دوز مناسب را تعیین خواهد کرد.
نحوه صحیح مصرف دارو
🔹 ✅ همراه یا بدون غذا؟
پروپرانولول معمولاً باعث تحریک معده نمیشود، بنابراین میتوان آن را با غذا یا بدون غذا مصرف کرد. توصیه میشود که هر روز آن را در ساعت مشخصی مصرف کنید.
🔹 روش مصرف قرص و کپسول
✔ قرص‌ها را به طور کامل با یک لیوان آب ببلعید.
✔ برخی از برندهای دارویی دارای خط شکست در وسط قرص هستند و میتوان آن‌ها را به دو نیم تقسیم کرد. بهتر است اطلاعات درج‌شده در بروشور دارو را بررسی کنید.
✔ کپسول‌های آهسته‌رهش را نباید جوید، شکست یا خرد کرد؛ آن‌ها را باید به طور کامل بلعید.
🔹 روش مصرف داروی مایع
✔ در صورت مصرف فرم مایع، از سرنگ اندازه‌گیری یا قاشق مدرج استفاده کنید.
✔ از قاشق آشپزخانه استفاده نکنید، زیرا دقت کافی ندارد. در صورت نیاز، می‌توانید از داروساز بخواهید که یک سرنگ اندازه‌گیری مناسب به شما بدهد.
❌ فراموشی دوز دارو
اگر یک نوبت مصرف دارو را فراموش کردید:
🔹 در صورت یادآوری، آن را در اسرع وقت مصرف کنید، مگر اینکه زمان دوز بعدی نزدیک باشد.
🔹 اگر زمان مصرف دوز بعدی نزدیک است، از مصرف دوز فراموش‌شده خودداری کنید و فقط دوز بعدی را طبق معمول مصرف نمایید.
🔹 ⛔ هرگز دو دوز را همزمان مصرف نکنید.
🔹 برای جلوگیری از فراموشی دوز، می‌توانید از یادآورهای تلفن همراه استفاده کنید یا از داروساز مشاوره بگیرید.
مصرف بیش از حد پروپرانولول
مصرف بیش از حد این دارو میتواند خطرناک باشد و باعث علائم شدیدی مانند:
⚠ کاهش بیش از حد ضربان قلب
⚠ سرگیجه شدید و از دست دادن تعادل
⚠ لرزش یا تشنج
⚠ مشکلات تنفسی
در صورت مصرف بیش از حد، فوراً با اورژانس (۱۱۵) تماس بگیرید.
عوارض جانبی پروپرانولول
✅ عوارض شایع (بیش از ۱ نفر در هر ۱۰۰ نفر):
این عوارض معمولاً خفیف و موقتی هستند و با سازگاری بدن کاهش می‌یابند. در صورت تشدید علائم، با پزشک خود مشورت کنید.
🔹 سردرد
🔹 خستگی، سرگیجه یا ضعف عمومی
🔹 سردی انگشتان دست و پا
🔹 تهوع، استفراغ یا اسهال
🔹 درد معده
🚨 عوارض جانبی جدی (نادر اما مهم):
🔸 مشکلات کبدی
✔ زردی پوست و چشم‌ها
✔ مدفوع کم‌رنگ یا ادرار تیره
🔸 کاهش تعداد پلاکت‌های خون (ترومبوسیتوپنی)
✔ خونریزی طولانی‌مدت از بینی (بیش از ۱۰ دقیقه)
✔ کبودی غیرعادی یا آسان‌تر از حد معمول
🔹 در صورت مشاهده عوارض جدی، مصرف دارو را متوقف کرده و فوراً به پزشک مراجعه کنید.
نحوه کنار آمدن با عوارض جانبی پروپرانولول
سردرد
برای کاهش سردرد، از استراحت کافی بهره‌برده و مایعات زیادی بنوشید. از مصرف زیاد الکل خودداری کنید و در صورت لزوم، از داروساز خود درخواست یک مسکن نمایید. اگر سردرد بیش از یک هفته ادامه پیدا کرد یا شدت آن افزایش یافت، با پزشک خود مشورت کنید.
احساس خستگی، سرگیجه یا ضعف
این علائم به مرور زمان با عادت بدن به دارو کاهش خواهند یافت. در صورت تجربه سرگیجه، بهتر است بنشینید یا دراز بکشید. همچنین مصرف الکل میتواند این وضعیت را تشدید کند، لذا از آن پرهیز کنید. تا زمانی که احساس خوبی ندارید، از رانندگی و دوچرخه‌سواری خودداری کنید.
سردی انگشتان دست یا پا
برای تسکین این علائم، انگشتان خود را زیر آب گرم قرار دهید و آن‌ها را ماساژ دهید. از کشیدن سیگار یا مصرف نوشیدنی‌های کافئینی که می‌توانند جریان خون را محدود کنند، بپرهیزید. استفاده از دستکش و جوراب گرم میتواند مؤثر باشد. همچنین از پوشیدن ساعت یا دستبند تنگ اجتناب کنید.
احساس بیماری یا اسهال
از مصرف غذاهای چرب و تند خودداری کرده و به وعدههای غذایی ساده و متعادل پایبند باشید. مصرف پروپرانولول بعد از غذا یا میان‌وعده میتواند کمک‌کننده باشد. برای جلوگیری از کم‌آبی، مایعات فراوان مانند آب یا کدوحلوایی بنوشید. در صورت بروز علائم کم‌آبی مانند ادرار کمتر از معمول یا ادرار تیره، فوراً به پزشک مراجعه کنید. از مصرف داروهای دیگر برای درمان اسهال یا استفراغ بدون مشورت با پزشک یا داروساز خودداری کنید.
درد معده
در صورتی که دچار درد معده شدید، بهتر است استراحت کرده و وعدههای غذایی کوچکتر و مکرر میل کنید. استفاده از پد حرارتی یا بطری آب گرم روی شکم نیز میتواند تسکین‌دهنده باشد. اگر درد ادامه یافت یا شدت یافت، با داروساز یا پزشک خود مشورت کنید.
بارداری و شیردهی
پروپرانولول و بارداری
این دارو به طور کلی در دوران بارداری بی‌خطر محسوب میشود، اما ممکن است بر رشد جنین تأثیر بگذارد. در صورت برنامه‌ریزی برای بارداری یا در صورتی که باردار هستید، حتماً با پزشک خود مشورت کنید. پزشک ممکن است نیاز به اسکن‌های اضافی برای بررسی رشد کودک شما داشته باشد.
پروپرانولول و شیردهی
پروپرانولول در مقادیر کمی وارد شیر مادر میشود و تاکنون هیچ اثر منفی در نوزادانی که از شیر مادر تغذیه می‌کنند مشاهده نشده است. در صورت مشورت با پزشک، مصرف این دارو در دوران شیردهی مشکلی نخواهد داشت.
احتیاط با سایر داروها
داروهایی که ممکن است بر عملکرد پروپرانولول تأثیر بگذارند
اگر داروهای دیگری مصرف می‌کنید، باید این موضوع را به پزشک خود اطلاع دهید. برخی از داروها ممکن است بر نحوه عملکرد پروپرانولول تأثیر بگذارند، مانند:
🔸 داروهای فشار خون بالا که گاهی اوقات در ترکیب با پروپرانولول می‌توانند فشار خون شما را به شدت کاهش دهند، که باعث سرگیجه یا ضعف میشود.
🔸 داروهای ضربان قلب نامنظم مانند آمیودارون یا فلکائینید.
🔸 داروهایی که فشار خون را کاهش می‌دهند، مانند برخی داروهای ضد افسردگی، نیترات‌ها، باکلوفن یا داروهای بیماری پارکینسون.
🔸 داروهای آسم یا بیماری انسداد مزمن ریه (COPD).
🔸 داروهای دیابت، به ویژه انسولین، زیرا پروپرانولول ممکن است علائم هشداردهنده قند خون پایین را مخفی کند.
🔸 داروهای سرماخوردگی، داروهای آلرژی یا داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی (NSAIDs) مانند ایبوپروفن.
در صورت مصرف داروهای گیاهی یا مکمل‌ها، توجه داشته باشید که اطلاعات کافی در این زمینه در دسترس نیست و ممکن است تأثیرات مشابه داروهای تجویزی نداشته باشند.
سوالات متداول
آیا پروپرانول آرامبخش است؟
پروپرانولول به طور مستقیم به عنوان آرامبخش شناخته نمیشود، اما در کاهش اضطراب و کنترل برخی از علائم استرس مانند افزایش ضربان قلب موثر است. بنابراین، میتوان گفت که پروپرانولول در برخی موارد میتواند احساس آرامش بیشتری ایجاد کند، ولی به طور عمده برای درمان مشکلات قلبی و فشار خون بالا استفاده میشود.
قرص پروپرانولول ۱۰ برای چیست؟
قرص پروپرانولول ۱۰ میلیگرم معمولاً برای درمان فشار خون بالا، پیشگیری از میگرن و کاهش علائم اضطراب استفاده میشود. همچنین در درمان آریتمیهای قلبی (ضربان قلب نامنظم) نیز مؤثر است.
قرص پروپرانولول ۲۰ برای چیست؟
قرص پروپرانولول ۲۰ میلیگرم بیشتر برای درمان فشار خون بالا و همچنین کاهش علائم اضطراب و اضطرابهای قلبی (مثل افزایش ضربان قلب) تجویز میشود. این دارو همچنین برای پیشگیری از میگرن و کاهش خطر سکته قلبی به کار میرود.
بهترین زمان مصرف قرص پروپرانول ۱۰ چیست؟
بهترین زمان مصرف قرص پروپرانولول ۱۰ میلیگرم معمولاً بستگی به توصیه پزشک دارد. معمولاً این دارو دو بار در روز و همراه با وعدههای غذایی مصرف میشود، مگر آنکه پزشک دستور دیگری داده باشد. در صورت مصرف روزانه یک دوز، مصرف آن قبل از خواب توصیه میشود.
عوارض قرص پروپرانول ۱۰ چیست؟
عوارض جانبی قرص پروپرانولول ۱۰ میتواند شامل سرگیجه، سردرد، خستگی، حالت تهوع و درد معده باشد. در موارد نادر، برخی از افراد ممکن است مشکلات جدیتری مانند ضربان قلب آهسته، اختلالات خواب یا تورم دست و پا را تجربه کنند.
بهترین زمان مصرف قرص پروپرانول ۲۰ چیست؟
بهترین زمان مصرف قرص پروپرانولول ۲۰ میلیگرم معمولاً در دو نوبت صبح و شب است. مصرف دارو همراه با غذا میتواند به کاهش مشکلات گوارشی کمک کند. در صورتی که پزشک شما توصیهای دیگر کرده باشد، بهتر است از آن پیروی کنید.
عوارض قرص پروپرانول ۲۰ چیست؟
عوارض جانبی قرص پروپرانولول ۲۰ ممکن است شامل سردرد، سرگیجه، خستگی، فشار خون پایین و مشکلات گوارشی مثل تهوع و اسهال باشد. در صورت مشاهده هرگونه واکنش غیرعادی، باید فوراً با پزشک خود مشورت کنید.
آیا قرص پروپرانولول خوابآور است؟
پروپرانولول به طور مستقیم خوابآور نیست، اما در برخی افراد ممکن است باعث احساس خستگی یا خوابآلودگی شود، به ویژه اگر در دوزهای بالاتر مصرف شود. این اثر معمولاً پس از مدتی مصرف دارو کاهش مییابد. در صورتی که این عوارض ادامه پیدا کند، باید با پزشک مشورت کنید.
منبع : nhs
