اسانس رزماری ممکن است بهبودهایی در حوزه‌های مختلف سلامتی ایجاد کند، از جمله تقویت عملکرد مغز و تحریک رشد مو. در ادامه به بررسی جزئیات این فواید پرداخته شده است.
| موضوع | توضیحات |
|---|---|
| گیاه رزماری | گیاه همیشه‌سبز با ویژگی‌های معطر و دارویی، از طریق کرک‌های غده‌ای و اسانس‌های معطر شناخته میشود. |
| تاریخچه دارویی | استفاده طولانی مدت در پزشکی سنتی و تحقیقات برای توسعه داروهای جدید. |
| بهبود عملکرد مغز | رزماری میتواند از تجزیه استیل‌کولین جلوگیری کرده و عملکرد شناختی را بهبود بخشد. |
| تحریک رشد مو | موثر برای کاهش ریزش مو و افزایش ضخامت مو در آلوپسی آندروژنتیک و آره‌آتا. |
| تسکین درد | استفاده در طب گیاهی به عنوان مسکن ملایم و برای کاهش درد شانه بازماندگان سکته مغزی. |
| دفع آفات | استفاده از روغن رزماری به عنوان آفت‌کش طبیعی برای کاهش جمعیت کنه‌ها و دفع پشه‌ها. |
| کاهش استرس | استنشاق روغن رزماری ممکن است به کاهش استرس و اضطراب کمک کند. |
| افزایش گردش خون | موثر در بهبود گردش خون و گرم کردن دست‌ها و پاها، به‌خصوص در بیماری رینود. |
| افزایش هوشیاری | روغن رزماری میتواند به افزایش هوشیاری و کاهش خواب‌آلودگی کمک کند. |
| کاهش التهاب مفاصل | موثر در کاهش التهاب و درد مفاصل، به‌ویژه در آرتریت روماتوئید. |
بیشتر بخوانید:
✅ معرفی گیاه رزماری (Rosmarinus officinalis)
رزماری یک گیاه همیشه‌سبز با برگهای سوزنی‌شکل است که دارای کرک‌های غده‌ای مخصوص است. این کرک‌ها اسانس‌های معطر فراری منتشر می‌کنند که خاصیت‌های دارویی و معطر برجسته‌ای دارند.
اگرچه رزماری بیشتر به‌عنوان یک چاشنی غذایی شناخته میشود، اما به‌عنوان یکی از محبوب‌ترین گیاهان دارویی و معطر در سراسر جهان نیز شناخته میشود.
اسانس رزماری که حاوی اجزای اصلی و فعال گیاه است، در بطری‌های کوچک عصاره‌گیری و عرضه میشود.
✅ تاریخچه و علاقه به توسعه داروهای جدید
با توجه به تاریخچه طولانی استفاده از روغن رزماری در پزشکی سنتی، تحقیقات امروزی به دنبال استفاده از این گیاه در توسعه داروهای جدید هستند. این موضوع در یک مرور سیستماتیک در سال ۲۰۱۸ مورد بررسی قرار گرفته است.
اگرچه بسیاری از این تحقیقات هنوز در مراحل اولیه قرار دارند، اما شواهدی وجود دارد که از برخی کاربردهای سنتی این روغن حمایت میکند و همچنین کاربردهای جدید احتمالی را نشان می‌دهد.
در ادامه به ۱۴ مزیت و کاربرد بالقوه اسانس رزماری اشاره میشود.
✅ ۱. بهبود عملکرد مغز
در تمدن‌های باستانی یونان و روم، رزماری به‌عنوان یک گیاه تقویت‌کننده حافظه شناخته می‌شد .
تحقیقات نشان داده‌اند که استنشاق روغن رزماری میتواند از تجزیه استیل‌کولین جلوگیری کند. استیل‌کولین یک ترکیب شیمیایی مهم در مغز است که نقش حیاتی در فرآیندهای تفکر، تمرکز و حافظه دارد.
در یک مطالعه، عملکرد شناختی ۲۰ فرد جوان سالم که در معرض انتشار روغن رزماری قرار گرفته بودند، مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد که سرعت و دقت آن‌ها به‌طور مستقیم با مدت زمان قرارگیری در معرض روغن افزایش یافت. همچنین، سطح ترکیبات خاص رزماری در خون آن‌ها نیز افزایش یافت که نشان می‌دهد این گیاه میتواند تنها از طریق تنفس وارد بدن شود
تحقیقات دیگر نشان میدهند که استنشاق رزماری و سایر اسانس‌های ضروری ممکن است عملکرد مغز را در افراد مسن مبتلا به زوال عقل، از جمله بیماری آلزایمر، بهبود بخشد . البته، نیاز به تحقیقات بیشتری در این زمینه وجود دارد.
✅ ۲. تحریک رشد مو
یکی از شایع‌ترین انواع ریزش مو، آلوپسی آندروژنتیک است که به‌عنوان طاسی با الگوی مردانه شناخته میشود، اگرچه زنان نیز میتوانند تحت تأثیر آن قرار بگیرند .
احتمال می‌رود که این نوع ریزش مو تا حدی به دلیل یک محصول جانبی تستوسترون باشد که به فولیکولهای مو حمله میکند .
در یک مطالعه، مردان مبتلا به آلوپسی آندروژنتیک که دو بار در روز به مدت شش ماه از روغن رزماری رقیقشده روی پوست سر خود استفاده کردند، همان میزان افزایش ضخامت مو را تجربه کردند که از ماینوکسیدیل (روگین)، یک داروی رایج برای رشد مجدد مو، مشاهده میشود.
علاوه بر این، کسانی که از روغن رزماری استفاده کردند، خارش پوست سر کمتری گزارش کردند که نشان می‌دهد رزماری ممکن است قابل تحمل‌تر باشد .
تحقیقات دیگر نشان میدهند که روغن رزماری ممکن است در مقابله با ریزش موی تکه‌تکه یا آلوپسی آره‌آتا مؤثر باشد. این نوع ریزش مو نیمی از جمعیت زیر ۲۱ سال و حدود ۲۰ درصد افراد بالای ۴۰ سال را تحت تأثیر قرار می‌دهد.
در یک مطالعه، افراد مبتلا به آلوپسی آره‌آتا که هر روز ترکیبی از اسانس رزماری را به مدت هفت ماه روی پوست سر خود مالیدند، ۴۴ درصد بهبودی نشان دادند، در حالی که این عدد در گروه کنترل که از روغن‌های خنثی جوجوبا و دانه انگور استفاده کردند، تنها ۱۵ درصد بود .
✅ ۳. تسکین درد
در طب گیاهی، رزماری به‌عنوان یک مسکن ملایم برای تسکین درد استفاده میشود. همچنین، به‌عنوان یک مکمل غیردارویی برای مدیریت درد مورد مطالعه قرار گرفته است .
در یک مطالعه دو هفته‌ای، بازماندگان سکته مغزی که از درد شانه رنج می‌بردند و دو بار در روز از مخلوط روغن رزماری همراه با طب فشاری به مدت ۲۰ دقیقه استفاده کردند، ۳۰ درصد کاهش درد را تجربه کردند. در مقابل، کسانی که تنها طب فشاری دریافت کردند، تنها ۱۵ درصد کاهش درد داشتند .
✅ ۴. دفع آفات خاص
برای مقابله با حشرات مضر که ممکن است شما را نیش بزنند یا باغ شما را آلوده کنند، روغن رزماری میتواند به‌عنوان جایگزینی طبیعی برای محصولات شیمیایی در نظر گرفته شود.
در یک تحقیق، اسپری یک آفت‌کش مبتنی بر روغن رزماری به نام EcoTrol که روی گیاهان گوجه‌فرنگی گلخانه‌ای استفاده شد، باعث کاهش ۵۲ درصدی جمعیت کنه‌های عنکبوتی دو نقطه‌ای شد، بدون اینکه به گیاهان آسیبی وارد شود (منبع ۱۵).
رزماری همچنین میتواند به دفع حشرات خون‌خوار کمک کند که نقش مهمی در انتقال ویروس‌ها و باکتری‌های مضر دارند. در یک بررسی، روغن رزماری به‌عنوان مؤثرترین اسانس در دفع پشه‌های Aedes aegypti شناخته شد که ویروس زیکا را منتقل می‌کنند. محلول رقیقشده ۱۲٫۵ درصدی روغن رزماری به مدت ۹۰ دقیقه ۱۰۰ درصد پشه‌ها را دفع کرد.
علاوه بر این، اسپری حاوی ۱۰ درصد روغن رزماری به اندازه حشره‌کش شیمیایی بیفنترین در کنترل گسترش کنه‌های پا سیاه – که عامل انتقال بیماری لایم هستند – در مناطق آلوده به کنه در شمال شرقی ایالات متحده مؤثر بود.
✅ ۵. کاهش استرس
عوامل متعددی میتوانند باعث ایجاد استرس شوند، از جمله آزمون‌های تحصیلی. استنشاق روغن رزماری ممکن است به کاهش اضطراب ناشی از امتحان کمک کند.
در یک مطالعه، دانشجویان پرستاری که قبل و در طول آزمون از یک استنشاق‌کننده حاوی روغن رزماری استفاده کردند، حدود ۹ درصد کاهش در ضربان قلب تجربه کردند، در حالی که در گروه کنترل (بدون استفاده از روغن) هیچ تغییر قابل توجهی مشاهده نشد.
از آنجا که افزایش ضربان قلب میتواند نشانه‌ای از استرس و اضطراب کوتاه‌مدت باشد، روغن رزماری ممکن است به‌صورت طبیعی به کاهش استرس کمک کند.
در تحقیق دیگری، وقتی ۲۲ بزرگسال جوان به مدت ۵ دقیقه روغن رزماری را استشمام کردند، سطح هورمون استرس کورتیزول در بزاق آن‌ها ۲۳ درصد کمتر از گروهی بود که از یک ترکیب غیرمعطر استفاده کردند. افزایش سطح کورتیزول میتواند به سرکوب سیستم ایمنی، اختلال در خواب و نوسانات خلقی منجر شود.
✅ ۶. افزایش گردش خون
گردش خون ضعیف یکی از شکایات رایج در افراد است که بیشتر در دست‌ها و پاها مشاهده میشود. اگر به‌طور مکرر دست‌ها و پاهای خود را سرد احساس می‌کنید – حتی در دمای نسبتاً گرم – روغن رزماری میتواند ارزش توجه داشته باشد.
در یک مطالعه، زنی مبتلا به بیماری رینود که به اختلال در گردش خون دست‌ها و پاها منجر میشود، دست‌های خود را با مخلوطی از روغن رزماری ماساژ داد و دریافت که این روغن نسبت به یک روغن خنثی بهتر به گرم شدن انگشتانش کمک میکند. این اثرات با استفاده از تصویربرداری حرارتی تأیید شد.
بیماری رینود باعث منقبض شدن رگ‌های خونی در انگشتان دست و پا در هنگام سرما یا استرس میشود که منجر به سرد شدن و تغییر رنگ آن‌ها میشود. روغن رزماری ممکن است با گشاد کردن رگ‌های خونی به افزایش گردش خون در این نواحی کمک کند. البته، نیاز به تحقیقات بیشتر برای تأیید این اثرات وجود دارد.
✅ ۷. افزایش هوشیاری و کاهش خواب‌آلودگی
در طب عامیانه، روغن رزماری اغلب برای کاهش فشارهای روحی و خستگی استفاده میشود.
در یک مطالعه، وقتی ۲۰ نفر جوان سالم روغن رزماری را استنشاق کردند، نسبت به گروهی که روغن دارونما استفاده کردند، ۳۰ درصد احساس شادابی ذهنی بیشتری داشتند و حدود ۲۵ درصد کمتر خواب‌آلود بودند (منبع ۱). این افزایش در هوشیاری با تغییرات در امواج مغزی مطابقت داشت .
با این حال، برای تأیید این نتایج، نیاز به تحقیقات بیشتری وجود دارد.
✅ ۸. کاهش التهاب مفاصل
روشهای غیردارویی برای کاهش درد و التهاب هنوز به‌خوبی مورد مطالعه قرار نگرفته‌اند. با این حال، شواهد اولیه نشان می‌دهد که روغن رزماری ممکن است به کاهش التهاب بافتی که منجر به تورم، درد و سفتی میشود، کمک کند.
بر اساس آزمایش‌های آزمایشگاهی، این اثر ممکن است از طریق جلوگیری از مهاجرت گلبول‌های سفید خون به بافت‌های آسیب‌دیده برای آزاد کردن مواد شیمیایی التهابی صورت گیرد.
آرتریت روماتوئید یک بیماری خودایمنی است که در آن سیستم ایمنی بدن به بافت‌های مفاصل حمله کرده و باعث التهاب میشود. در یک تحقیق، افراد مبتلا به آرتریت روماتوئید که سه بار در هفته به مدت ۱۵ دقیقه ماساژ زانو با مخلوط روغن رزماری دریافت کردند، در دو هفته ۵۰ درصد کاهش درد التهابی زانو داشتند، در حالی که این عدد در گروه کنترل تنها ۱۲ درصد بود.
تحقیقات بیشتری برای بررسی تأثیرات رزماری بر التهاب مورد نیاز است.
✅ ۹-۱۳. کاربردهای احتمالی دیگر
دانشمندان در حال بررسی کاربردهای متعددی از روغن رزماری هستند، اما تاکنون مطالعات انسانی قابل‌اطمینانی در این زمینه انجام نشده است.
تحقیقات آزمایشگاهی که شامل مطالعات لوله‌آزمایش یا حیوانات هستند، معادل مطالعات انسانی نیستند، زیرا اسانس‌ها در این شرایط معمولاً به روش‌هایی مانند استنشاق یا استفاده موضعی مورد بررسی قرار نمی‌گیرند که متناسب با استفاده انسان باشند.علاوه بر این، در برخی مطالعات حیوانی روغن رزماری به‌صورت خوراکی تجویز شده است، اما این روش توصیه نمی‌شود. روغن‌های ضروری بسیار غلیظ هستند و مصرف خوراکی آن‌ها میتواند خطرناک باشد.
با این حال، روغن رزماری ممکن است در موارد زیر مفید باشد:
- سرطان : روغن رزماری دارای خواص آنتیاکسیدانی و ضدالتهابی است که مطالعات آزمایشگاهی نشان میدهند ممکن است برای سلول‌های سرطانی سمی باشد (منابع ۲۸، ۲۹، ۳۰).
- سلامت کبد و گوارش : مطالعات حیوانی نشان میدهند که روغن رزماری ممکن است ترشح صفرا را که در هضم چربی‌ها نقش مهمی دارد، تحریک کند و مکانیسم‌های دفاعی آنتیاکسیدانی بدن را برای محافظت از کبد فعال کند (منابع ۳۱، ۳۲، ۳۳).
- مسمومیت غذایی : روغن رزماری ممکن است به مهار رشد برخی از باکتری‌های عامل مسمومیت غذایی کمک کند. این امر مستلزم استفاده از مقادیر دقیق و بسیار کمی از روغن درجه غذایی است. این موضوع را در خانه آزمایش نکنید (منابع ۳۴، ۳۵).
- کاهش عوارض جانبی آنتی‌بیوتیک‌ها : رزماری و سایر روغن‌های ضروری ممکن است اثربخشی برخی آنتی‌بیوتیک‌ها را افزایش دهند. این امر میتواند منجر به کاهش دوز مصرفی این داروها و در نتیجه کاهش عوارض جانبی شود (منابع ۳۶).
- مقاومت آنتی‌بیوتیکی : رزماری و سایر روغن‌های ضروری ممکن است دیواره سلولی باکتری‌های مقاوم به آنتی‌بیوتیک را ضعیف کنند. این امر نه تنها به آسیب به این باکتری‌ها کمک میکند، بلکه به آنتی‌بیوتیک‌ها اجازه می‌دهد وارد سلول‌ها شوند (منابع ۳۷، ۳۸).
✅ ۱۴. روشهای ساده برای استفاده از روغن رزماری
روغن رزماری میتواند از طریق استنشاق یا استفاده موضعی به کار برده شود. این روغن بسیار غلیظ است، بنابراین باید تنها چند قطره در هر بار استفاده شود. بطری‌های کوچک این روغن معمولاً مجهز به قطره‌چکان پلاستیکی هستند که انتشار تک‌تک قطره‌ها را تسهیل میکند.
هر چند برخی تولیدکنندگان ادعا می‌کنند که بلعیدن یا مصرف خوراکی روغن‌های ضروری آن‌ها بیخطر است، اما شواهد علمی این ادعا را تأیید نمی‌کند، به‌ویژه در بلندمدت. روغن‌های ضروری را هرگز نباید خوراکی مصرف کرد.
در ادامه، دستورالعمل‌هایی برای استنشاق یا استفاده موضعی از روغن رزماری ارائه شده است.
استنشاق
ساده‌ترین روش برای استنشاق روغن این گیاه، باز کردن بطری و نفس کشیدن است. به‌طور جایگزین، میتوانید چند قطره از این روغن را روی پارچه یا دستمال بریزید و آن را نزدیک صورت خود نگه دارید.بسیاری از افراد از دیفیوزرهای آروماتراپی استفاده می‌کنند که اسانس را در هوای اطراف پخش می‌کنند.به‌طور کلی، از قرار دادن دیفیوزر در نزدیکی نوزادان یا کودکان خردسال خودداری کنید، زیرا تشخیص میزان استنشاق آن‌ها دشوار است.
استفاده موضعی
این گیاه و سایر روغن‌های ضروری وقتی روی پوست مالیده می‌شوند، به‌راحتی وارد جریان خون می‌شوند.به‌طور کلی توصیه میشود اسانس‌ها را با یک روغن حامل خنثی مانند روغن جوجوبا رقیق کنید. این کار به جلوگیری از تحریک احتمالی پوست و تبخیر زودهنگام روغن کمک میکند.
در ادامه، دستورالعمل‌های کلی برای رقیق‌سازی روغن‌ها برای استفاده موضعی آورده شده است:
پس از رقیق‌سازی، روغن را به کف پاها یا قسمتی از بدن که هدف قرار داده‌اید (مانند مناطق دردناک عضلانی) بمالید. این کار به بهبود جریان خون و جذب روغن کمک میکند .از استفاده از این گیاه و سایر روغن‌های ضروری روی پوست آسیب‌دیده یا نواحی نزدیک نقاط حساس مانند چشم خودداری کنید.
اقدامات احتیاطی
به‌طور کلی توصیه میشود اگر باردار هستید یا مبتلا به صرع یا فشار خون هستید، از استفاده از روغن رزماری خودداری کنید. روغن رزماری ممکن است این شرایط را تشدید کند.
سوالات متداول
۱. بهترین زمان خوردن دمنوش رزماری چه موقع است؟
پاسخ: بهترین زمان برای مصرف دمنوش این گیاه، صبحها قبل از صرف صبحانه یا بعد از وعدههای غذایی است. این زمانها به جذب بهتر ترکیبات فعال رزماری کمک میکند و میتواند اثرات مفیدی بر سلامت داشته باشد. البته، افرادی که مشکلات گوارشی دارند، میتوانند دمنوش رزماری را بین وعدههای غذایی بنوشند تا از خواص آرامشبخش آن بهرهمند شوند.
۲. طریقه مصرف رزماری به چه صورت است؟
پاسخ: این گیاه را میتوان به روشهای مختلفی مصرف کرد:
- دمنوش : ۱ قاشق چایخوری رزماری خشک شده را در یک فنجان آب جوش بریزید و حدود ۵ تا ۱۰ دقیقه بگذارید بخیزد. سپس صاف کرده و بنوشید.
- استفاده موضعی : روغن رزماری را با یک روغن حامل مخلوط کرده و روی پوست بمالید (برای مثال، برای رفع ریزش مو).
- خوردن مستقیم : برگهای تازه یا خشک شده رزماری را میتوانید به صورت خشک شده در سالاد یا غذاهای داغ استفاده کنید.
۳. خواص رزماری برای رحم چیست؟
پاسخ: این گیاه به دلیل داشتن ترکیبات ضدالتهابی و آنتیاکسیدانی، میتواند به سلامت رحم کمک کند. این گیاه ممکن است به تنظیم چرخه قاعدگی، کاهش التهابهای رحمی و بهبود گردش خون در ناحیه لگن کمک کند. همچنین، برخی منابع نشان میدهند که رزماری میتواند در تسکین علائم دوران یائسگی مؤثر باشد.
۴. خواص رزماری خشک شده چیست؟
پاسخ: این گیاه خشک شده حاوی ترکیبات فعالی است که حتی پس از خشک شدن نیز خواص خود را حفظ میکند. این گیاه خشک شده میتواند به تقویت سیستم ایمنی ، بهبود عملکرد مغز و تسکین عفونتها کمک کند. همچنین، استفاده از آن در دمنوش یا به صورت موضعی برای رفع مشکلات پوستی و مو مؤثر است.
۵. خواص رزماری برای عفونت چیست؟
پاسخ: این گیاه به دلیل ترکیبات ضدباکتریایی و ضدقارچی خود، میتواند به رفع عفونتهای سطحی و داخلی کمک کند. دمنوش رزماری ممکن است در تسکین عفونتهای گوارشی و تنفسی مؤثر باشد. همچنین، استفاده موضعی روغن رزماری میتواند به درمان عفونتهای پوستی کمک کند.
۶. خواص رزماری برای مو چیست؟
پاسخ: این گیاه به دلیل خواص تحریککننده رشد مو و بهبود گردش خون، به عنوان یک درمان طبیعی برای ریزش مو و تقویت فولیکولهای مو شناخته میشود. استفاده موضعی روغن رزماری رقیقشده روی پوست سر میتواند به ضخیمتر شدن مو و کاهش خارش پوست سر کمک کند.
۷. آیا رزماری برای عفونت واژن مفید است؟
پاسخ: این گیاه به دلیل خواص ضدباکتریایی و ضدقارچی خود، ممکن است در کاهش عفونتهای واژنی مؤثر باشد. استفاده از دمنوش رزماری یا شستوشو با محلول رقیقشده آن میتواند به تسکین علائم عفونت کمک کند. با این حال، قبل از استفاده از رزماری برای این منظور، بهتر است با پزشک مشورت کنید.
۸. عوارض دمنوش رزماری چیست؟
پاسخ: دمنوش این گیاه معمولاً بیخطر است، اما در برخی موارد ممکن است عوارضی مانند سردرد ، اختلال در گوارش یا حساسیت پوستی ایجاد کند. همچنین، مصرف بیش از حد دمنوش رزماری ممکن است به فشار خون بالا یا مشکلات قلبی منجر شود. افراد باردار، شیرده و افراد مبتلا به بیماریهای مزمن باید قبل از مصرف دمنوش رزماری با پزشک مشورت کنند.
منبع : healthline
