آیت الکرسی ، به یک یا چند آیه از کتاب مقدس قرآن کریم اشاره دارد که از دیدگاه پیروان دین اسلام، خواندن آن با عظیم‌ترین پاداش‌ها همراه بوده و حفاظت خاصی برای فرد به ارمغان می‌آورد. این آیات نه تنها در مواقع عادی، بلکه در شرایط سخت و بحرانی نیز توسط مسلمانان خوانده می‌شوند. شیعیان این آیات را در نماز وحشت نیز بخوانند تا از حوادث ناگوار دور بمانند.
✔️ متن آیات مربوط به آیت الکرسی
متن آیات مرتبط با آیتالکرسی شامل آیه ۲۵۵ سوره بقره، که به طور خاص به آیتالکرسی معروف است، و همچنین آیات بعدی (آیات ۲۵۶ و ۲۵۷) از همین سوره، به شرح زیر است:
«اللّهُ لاَ إِلَهَ إِلاَّ هُوَ الْحَیُّ الْقَیُّومُ لاَ تَأْخُذُهُ سِنَةٌ وَ لاَ نَوْمٌ لَّهُ مَا فِی السَّمَاوَاتِ وَمَا فِی الأَرْضِ مَن ذَا الَّذِی یَشْفَعُ عِنْدَهُ إِلاَّ بِإِذْنِهِ یَعْلَمُ مَا بَیْنَ أَیْدِیهِمْ وَمَا خَلْفَهُمْ وَ لاَ یُحِیطُونَ بِشَیْءٍ مِّنْ عِلْمِهِ إِلاَّ بِمَا شَاء وَسِعَ کُرْسِیُّهُ السَّمَاوَاتِ وَ الأَرْضَ وَ لاَ یَؤُودُهُ حِفْظُهُمَا وَ هُوَ الْعَلِیُّ الْعَظِیمُ (۲۵۵) لاَ إِکْرَاهَ فِی الدِّینِ قَد تَّبَیَّنَ الرُّشْدُ مِنَ الْغَیِّ فَمَنْ یَکْفُرْ بِالطَّاغُوتِ وَ یُؤْمِن بِاللّهِ فَقَدِ اسْتَمْسَکَ بِالْعُرْوَةِ الْوُثْقَیَ لاَ انفِصَامَ لَهَا وَاللّهُ سَمِیعٌ عَلِیمٌ (۲۵۶) اللّهُ وَلِیُّ الَّذِینَ آمَنُواْ یُخْرِجُهُم مِّنَ الظُّلُمَاتِ إِلَی النُّوُرِ وَالَّذِینَ کَفَرُواْ أَوْلِیَآؤُهُمُ الطَّاغُوتُ یُخْرِجُونَهُم مِّنَ النُّورِ إِلَی الظُّلُمَاتِ أُوْلَئِکَ أَصْحَابُ النَّارِ هُمْ فِیهَا خَالِدُونَ (۲۵۷)»
معنی آیتالکرسی
«خدای یکتاست، که جز او خدایی نیست، او زنده و جاودانه است، هرگز او را خواب فرا نمی‌گیرد تا چه رسد که به خواب رود، اوست مالک آنچه در آسمانها و زمین است، کیست آن کس که جز به اذن او در پیشگاهش شفاعت کند؟ علم او محیط است به آنچه پیش نظر خلق آمده و آنچه سپس خواهد آمد، و خلق به هیچ مرتبه از علم او احاطه نتوانند کرد مگر به آنچه او خواهد. قلمرو علمش از آسمانها و زمین فراتر، و نگهبانی زمین و آسمان بر او آسان و بی زحمت است، و او والامرتبه و با عظمت است. (۲۵۵) کار دین از روی اجبار نیست (یا هیچ اجباری در دین نیست)، تحقیقا راه هدایت و ضلالت بر همه کس روشن گردیده، پس هر کس از راه کفر و سرکشی دیو راهزن، برگردد، و به راه ایمان به خدا روی بیاورد، بدون شک، به طنابی محکم و استوار چنگ زده‌است که هرگز نخواهد گسست؛ و خداوند (به هر چه خلق در دل گویند) شنوا و داناست. (۲۵۶) خدا یاری دهنده اهل ایمان است، که آنان را از تاریکیهای جهل و نادانی به سوی روشنایی می‌برد و آنان که راه کفر را انتخاب کرده‌اند یارانشان، شیاطین و دیوها هستند که آنان را از روشنایی به سوی تاریکیها به در می‌برند، این گروه اهل آتشند که در آن همیشه خواهند بود. (۲۵۷)»
✔️ تعریف و محدوده آیت الکرسی در منابع اسلامی
بر اساس اکثر روایات و احادیث موجود در منابع دینی، آیه ۲۵۵ سوره بقره به عنوان آیتالکرسی شناخته می‌شود. با این حال، در برخی روایات توصیه شده است که علاوه بر آیه ۲۵۵، آیات ۲۵۶ و ۲۵۷ نیز خوانده شوند تا فضیلت بیشتری حاصل گردد. طبق نظر بسیاری از مراجع شیعه، در نماز وحشت نیز بهتر است هر سه آیه تلاوت شوند تا حفاظت و ثواب ویژهای برای فرد به ارمغان آورد.
✔️ علت نامگذاری آیتالکرسی
دلیل نامگذاری این آیه به آیتالکرسی، به اشاره به واژه “کُرسی” در متن آن برمی‌گردد. تنها موردی که در قرآن کریم از کرسی خداوند یاد شده است، در این آیه آمده است: «وَسِعَ کُرْسیُّهُ السَّموٰاتِ وَ الْاَرَضَ» (کرسی او به پهنای آسمانها و زمین است). این آیه در عصر پیامبر اسلام نیز به نام آیتالکرسی معروف بوده و از آن زمان تاکنون جایگاه ویژهای در متون دینی داشته است.
در متون اسلامی، برای واژه “کُرسی” معانی مختلفی بیان شده است که برخی از مهم‌ترین آن‌ها عبارتند از:
- علم الهی: کرسی به معنای علم و دانش بی‌پایان خداوند است که تمام آفرینش، از جمله زمین، آسمانها و خورشید را در بر می‌گیرد.
- جسم بزرگ کیهانی: بر اساس تفسیر برخی از علما، کرسی به یک جسم عظیم کیهانی اشاره دارد که تمام موجودات آسمانی و زمینی در آن جای گرفته‌اند. این جسم عظیم توسط چهار فرشته به فرمان خدا حمل می‌شود.
- قدرت و سلطنت الهی: کرسی به معنای قدرت و حکومت مطلق خداوند بر کل جهان هستی است که هیچ موجودی از دایره اراده او خارج نبوده و بدون اذن او هیچ تغییری رخ نمی‌دهد.
- عرش: در لغت، کرسی به معنای پایه و اساس یا سقف خانه است. بر این اساس، کرسی ظاهر و عرش باطن هر چیز را بیان می‌کند.
✔️ اهمیت آیت الکرسی در ادبیات اسلامی
شهرت آیه ۲۵۵ سوره بقره به عنوان آیتالکرسی به دوران صدر اسلام بازمیگردد. این آیه به دلیل ترسیم دقیق و جامع رابطه خداوند با آفریدگانش، به ویژه انسان، متمایز از سایر آیات قرآن است. این جامعیت و عمق مفهومی، مفسران را به شرح و تفسیر ویژهای از این آیه واداشته و حتی آثار مستقلی در این زمینه به رشته تحریر درآوردهاند. آیتالکرسی نه تنها از نظر معنوی و فلسفی، بلکه از دیدگاه ادبی نیز از ارزش بسیار بالایی برخوردار است.
✔️ شأن نزول آیات مرتبط با آیت الکرسی
آیه ۲۵۶ سوره بقره
در خصوص نزول این آیه روایت شده است که یکی از انصاریان، خدمتکار سیاه‌پوست خود به نام «صبیح» را به زور و اجبار به پذیرش دین اسلام واداشت. این عمل به شدت با اصول و ارزش‌های بنیادین اسلام که بر اساس آزادی عقیده و عدم اجبار در دین استوار است، در تضاد بود. به همین دلیل، این آیه به عنوان یک هشدار و تأکید بر اصل آزادی در انتخاب دین فرود آمد و مسلمانان را از چنین رفتاری بازداشت.
✔️ احادیثی درباره فضیلت قرائت آیت الکرسی
از منابع اسلامی و روایات متعدد، احادیث متعددی در خصوص فضیلت و اهمیت قرائت آیتالکرسی نقل شده است. در ادامه به برخی از مهم‌ترین این احادیث اشاره می‌شود:
- حدیثی از پیامبر اسلام (ص):
پیامبر اکرم (ص) خطاب به حضرت علی (ع) فرمودند: «ای علی، این آیه را به فرزندان، همسایگان و دیگران آموزش بده؛ زیرا این آیه از تمام آیات نازل شده با اهمیت‌تر است.» - حدیثی از امام علی (ع):
حضرت علی (ع) فرمودند: «مسلمانی که شب را بدون خواندن آیتالکرسی به پایان برساند، از ثواب بزرگی محروم مانده است. اگر مردم می‌دانستند که در این آیه چه نعمت‌ها و بركت‌هایی نهفته است، هرگز آن را رها نمی‌کردند.» - حدیثی دیگر از پیامبر اسلام (ص):
پیامبر (ص) فرمودند: «آیتالکرسی از گنجینه‌ای در زیر عرش الهی به من عطا شده است و پیش از من به هیچ پیامبری چنین عطایی ارزانی نشده است.» - حدیثی درباره برکت حروف آیتالکرسی:
پیامبر اکرم (ص) فرمودند: «هر کس آیتالکرسی را بخواند، در هر حرف آن هزار برکت و هزار رحمت بر او نازل می‌شود.» - حدیثی از امام محمد باقر (ع):
امام پنجم شیعیان (ع) فرمودند: «هر کس پس از وضو آیتالکرسی را بخواند، خداوند متعال ثواب چهل سال عبادت را به او عطا فرموده و او را چهل درجه بالا می‌برد و چهل حورالعین را به تزویج او درمی‌آورد.» - حدیثی درباره برآورده شدن حاجات:
پیامبر اسلام (ص) خطاب به حضرت علی (ع) فرمودند: «هرگاه از منزل خارج شدی و به دنبال برآورده شدن حاجتی بودی، آیتالکرسی را تلاوت کن؛ زیرا این کار موجب برآورده شدن حاجات می‌شود.» - حدیثی درباره سفر و حفاظت:
امام حسن عسکری (ع) فرمودند: «اگر در سفری خطرناک قرار گرفتی، قبل از حرکت سوره‌های حمد، معوذتین، آیتالکرسی و قدر را بخوان؛ زیرا این کار حفاظت ویژهای برای تو به ارمغان می‌آورد.» - حدیثی دیگر از حضرت علی (ع):
امام علی (ع) فرمودند: «اگر مردم از خواص و فضایل آیتالکرسی آگاه بودند، هرگز آن را در هیچ زمانی ترک نمی‌کردند.»
این احادیث نشان‌دهنده اهمیت ویژه آیتالکرسی در ادبیات دینی اسلام است و مسلمانان را به تلاوت و تأمل در محتوای آن ترغیب می‌کند.
منبع : wikipedia
